________________
પ્રાચીન ઈતિહાસના જયાતિ ર
“ મેં નિશ્ચય કરી નાખ્યા છે. ” એણે પ્લૅટાને કહી દીધું,
કે હુ મારે ઘેર જાઉં છું.”
<<
· એકાએક ! ” પ્લેટા હચમચી ઊઠતા ખેડયા.
39
“ એકાએક ક ંઇ થતું નથી. આ પૃથ્વી પર છે તે બધાં પદા રૂપા, આસ્તે આસ્તે વિચારરૂપ અથવા ભાવરૂપ બને છે ને! પદાર્થનું મિથ્થારૂપ, સત્યરૂપ અથવા વિચારરૂપ બને છે તે પણ એકાએક કયાં બને છે ! હું એવું માની શકતા જ નથી.” એરિસ્ટોટલ ચાલી નીકળવા તૈયાર થયા.
“તું હજુ એમાં માનતે જ નથી. હું નહીં હાઉં ત્યારે...” વૃદ્ધ પ્લૅટાએ અરિટોટલ પર ભમતા ભરી નજર નાખી, “ત્યારે આ એક્રેડેમી, તુ શું શીખવીને સંભાળી રાખીશ?”
..
એકેડેમી મારે જ સંભાળવાની હશે તે, આપણા દરવાજા પર મારેલું પાટિયું, હું કાઢી નાખીશ. ભૂમિતિના જ્ઞાન વિનાના કાઇએ, અહીં પ્રવેશ શા
માટે ન કરવા ? ભૂમિતિ, ધરતીનું માપ શીખવે છે, ખસ, એથી વધારે દૈવત એમાં કશું જ નથી, ભૂમિતિને, તત્ત્વજ્ઞાન સાથે કરશે! સબંધ નથી.”
<<
છું!
વૃદ્ધે રાષ કર્યાં.
૧૧
r
,,
તે તું, અહી નહી' રહી શકે !”
‘હું
જ, તે તે, કહેવા આવ્યું।
વૃદ્ધે ચિંતક આ બળવાખાર તરફ કયાં સુધી દેખી રહ્યો. વૃદ્ધ મહાભાવની, સફેદ દાઢી પવનમાં કુંપી ઊઠી. છેવટે
અરિસ્ટોટલે કહ્યુ.
“ તરગો, સમજણમાં કાવાર મદદ કરી શકે, પણ તરંગાનું રચેલું દિવાસ્વપ્ન, આ નક્કર જગતની, પદાર્થીની દુનિયાની હસ્તીને નકારી ન જ શકે. પદાર્થો પાતે, પદાર્થો રહીને જ વિકાસનાં રૂપો ધારણ કરે છે, વિચારા ખની જઈ તે નહી.”
,,
“ તું કાને શીખવે છે ? ” પ્લૅટા 'પી ઊઠ્યો.
