________________
( ૧૨ )
ખંભાતના ખેડાવાળ તેમના ત્રાસ અને તેમને થયેલી ચેાગ્ય શિક્ષા,
ખંભાત તરફ દષ્ટિ કરતાં લાડ વાણીઆની વરતી પ્રથમથી ચાલી આવ છે ત્યાં તેમના પૂનાગાર ભીતરા ખેડાવાળ હતાં છતાં કેટલાક સમયથી ત્યાં ટાળકીયા તથા શ્રીગોડ બ્રાહ્મણુની વસ્તી છે તેમાંથી પાતપાતાના ગાર તરીકે એ બ્રાહ્મણેાને નકી કરી લીધેલા લાગે છે.
આ પ્રમાણે થવાનું કારણુ કાંઇક એમ જણાય છે કે ખેડાવાળ ગારેએ આગલા જમાનામાં યજમાના ઉપર અત્યંત ત્રાસ, કનડગત, યા મરજી પસંદ રીતે કાના યજમાનાની ઇચ્છા વિરૂદ્ધ કરેલાં હોય તેથી ખેડાવાળને હદપાર કર્યા હોય એમ લાગે છે. આ બનાવ મુસલમાની પાદશાહના વખતમાં અન્યેા હાય એમ સભવતું નથી; પણ તેરમી સદીમાં કલ્યાણરાયે પાતાની હકુમતથી દેશપાર કાઢયા અં વાત સંજોગે જોતાં વાસ્તવિક લાગવા સરખી છે. તેમના વિષે એક એવી દંતકથા ચાલે છે કે-ખેડાવાળ બ્રાહ્મણાએ એક ગરીબ વિધવા ડેાસીની છેાકરી પરણતી હતી ત્યારે દાપાં માટે એક ચાકસ રકમ માગી, જે તે બાઇ એ આપવાને અશત હતી તેની તકરાર થતાં ખેડાવાળ ગેાર ગુસ્સેા કરી મેલ્યા કે આપવા નથી મળતું તે પરણાવવાને શામાટે આવી છે. દીકરીને નાતરે દેવી હતી
આ મહેણું પેલી કન્યાની વિધવા ડેાશીથી સાંખી શકાયું નહી' તેથી તેણીએ વિમાસણમાં વિચાર કર્યો કે હવે શું કરવું. એમ કરતાં તેણીને યાદ આવ્યું કે કલ્યાણુરાયનું રાજ્ય છે તે જાતે લાડવાણી છે તે શું એ આ દુઃખતા ઉપાય નહિ કરે ? એમ ધારી ખીચારી મુઝાયલી ડેાશી કલ્યાણરાય પાસે ફરીયાદ ગઇ અને પાતાની વીતી વાત કહી. આ સાંભળી કલ્યાણરાયે ડેશીને હિંમત અને કેટલીક
