________________
( ૨૬ ) સદીમાં થઈ ગયું હોય એમ ગેઝેટીઅર ઉપરથી જણાય છે જુઓ statistical account of Cambay પાન ૪૫ પરંતુ તેના સંબંધમાં History of Gujarat માં કેટલીક હકીકત આપેલી છે, તે ઉપરથી જણાય છે કે તે
ત્યાર પછીના સમયમાં થઈ ગયેલો હોવો જોઈએ. તેણે થોડો વખત ખંભાતનું રાજ પણ ભોગવ્યું હતું એમાં લખે છે કે-“ખંભાતમાં થોડે વખત કોઈ કલ્યાણરાય નામના દશા લાડ વાણિયાનું રાજ હતું, વળી એવું પણ જણાય છે કે કેટલાક પારસીઓ જે સંજાનમાં આવી વસ્યા હતા તેમનું ધ્યાન ખંભાત તરફ ઈ. સ. ૮૪-૮૯૭ વચ્ચે ખેંચાયું હતું; કારણ કે ત્યાં પુષ્કળ વેપાર ચાલતો હતો. વખત જતાં એ લોકોનું એટલું બધું ભરણું થયું અને આગળ પડતા એવા તે થયા કે તેઓએ હિંદુ રહેવાશીઓને ખંભાતમાંથી ખસવાની ફરજ પાડવાને શક્તિમાન થયા–આ પ્રમાણે પારસીઓના તાબામાં કેટલીક વખત ખંભાત રહ્યું અને કલ્યાણરાય કે જે આવી રીતે બહારગામ ગયેલા હિંદુઓ પૈકી એક હતો. તેણે સુરત જેવા સુંદર દેશમાં જઈ મોતીને કરવા માંડે. (કેટલાક ગ્રંથકાર કહે છે કે સુરત તે હાલનું સુરત નહિ પરંતુ વ્યાજબી રીતે સોરઠ છે પણ તે બરાબર લાગતું નથી, તેમણે પુષ્કળ ધન એકઠું કર્યું. તે ધનવડે તે રજપુત અને કોળી લોકોનું લશ્કર ઉભું કરવાને શકિતમાન થયો. થોડા સમયમાં આ લશ્કરે પારસીઓ ઉપર રાત્રે હુમલો કર્યો અને ઘણુંખરાને તરવારથી કતલ કરી તેમનાં ઘરો બાળી મુકયાં. ત્યાર પછી કલ્યાણરાય કે જે દશા લાડ વાણીયો હતો તેણે ખંભાતને કબજે પિતાના હાથમાં લીધો અને બહુ નરમાશથી રાજ્ય ચલાવ્યું. તેમણે ખંભાતની આબાદી તથા વેપારને પુષ્કળ ખીલવી વધારી હતી. એવું પણ કહેવામાં આવે
