________________
૧રર
અને સ્ત્રી પુરુષને મેહથી ચાહે છે એ વાત શું કલ્પના જન્ય છે કે જેથી તે વાતને શ્રી. કુંદકુંદચાર્ય હસી કાઢે છે? પ્રકૃતિ પ્રકૃતિનું કામ કર્યું જાષ છે, તેમાં જીવને કાંઈ લેવા દેવા નથી એવું તેમનું કહેવું, થાય છે. સાંખ્ય દનનો વિરોધ કરવા છતાં આખરે રસ્તો તો તેઓ તે જ પકડે છે.
जम्हा घाएइ परं परेण घाइज्जए सा पयडी। एएणत्येण कर भण्णइ परघायणामिति ॥ तम्हा ण को वि नीवो वघायओ अत्थि अम्ह उवएसे । जम्हा कम्मं चेव हि कम्मं घाएदि इदि भणियं ॥
અર્થ - જે પ્રકૃતિથી જીવ બીજાને મારે છે અથવા જીવ જેથી'. મરી જાય છે તે પરવાત પ્રકૃતિ છે. પણ અમારા મતમાં અથવા ઉપદેશમાં જો તમે પૂછતા હૈ તો, જીવ કાંઈ ઉપઘાતક (નાશ કરનાર) નથી; કારણ કર્મ કર્મને હણે છે.
ઉપરની ગાથાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે આત્માનું કર્તવ શ્રી. કુંદકુંદાચાર્ય સપૂરું નિષિદ્ધ કરે છે. સાંખ્યદર્શનાનુસાર પ્રકૃતિ કરે છે. કારણ કે આત્મા અકારક છે. વળી શ્રી. કુંદકુંદાચાર્ય કહે છે કે મારે આત્મા આત્માને કરે છે એમ કહેવું તે મિથ્થા સ્વભાવ છે (ગા. ૩૪૦-૩૪૧).
भष्पा णिच्चा असंखिज्जपदेसी देसिओ उ समयम्हि । ण वि से सक्कइ तत्तो हीणो अहिओ य काउं जे ॥
અથર-સિદ્ધાંતમાં અસંખ્યાત પ્રદેશી આત્મા નિત્ય કહ્યું છે તેથી તે આત્મા એાછું કે વધારે કાંઈ પણ કરવાને સમર્થ નથી.
૧. “સમયસાર”, ગા. ૩૩૮. ૨. “સમયસાર', ગા. ૩૩૯. ૩. “સમયસાર”, ગા. ૩૪૨.
