________________
૩૨૮ ]
સરાહા ફાલ
[ *,
પેાતાના ખચે પીઠાવાલા મહેાલ્લામાં શરૂ કરાવી હતી. આ નિશાળમાં ઈરાનથી આવતા જથાસ્તીઓને ઉતારાની સગવડ પણ આપવામાં આવતી હતી.૩૨ આવી એક બીજી મદ્રેસા જરથેાસ્તીઓનાં બાળકાને પહેલવી, પાઝઃ અને અવસ્તાનું શિક્ષણ આપવા માટે વિખ્યાત દસ્તૂર કવિ અને તત્ત્વવેત્તા ફ્રીરાઝની સ્મૃતિમાં ‘ મુલ્લાં ફીરોઝ મદ્રેસા ' શરૂ કરવામાં આવી હતી.૩૩ આ સમયમાં થઈ ગયેલા પારસી કવિએ, દસ્તૂર અને વિદ્વાનેામાં દસ્તૂર મુલ્લાં ફી રીઝની ખ્યાતિ જથેાસ્તી સમાજમાં વધારે પ્રસરેલી છે. એમનું અસલ નામ ‘ખેશેતેન’ હતું. ‘ મુલ્લાં ” ખિતાબ વંશપર ંપરાગત પ્રાપ્ત કર્યાં હતા અને ફીરાઝ
'
"
'
તખલ્લુસથી તે કાવ્યેા અને લેખા લખતા હતા. ઈસવી સન ૧૭૯૪માં તેઓએ દસ્તૂરપદ ધારણ કયુ' હતું. એમણે પત્રકારત્વના ક્ષેત્રમાં પણ ઝંપલાવ્યું હતુ . ‘ રહનુભાએ જરથોસ્તી' નામના માસિકના તંત્રી તરીકે સેવાકાર્ય કર્યું. હતુ.૩૪
આ સમયના બીજા પારસી વિદ્વાનામાં દૂરદુનજી મર્ઝબાન દસ્તૂર એદલજી અમનજી જામાપુઆશાના દસ્તૂર દાદાખ∞એદલજી સંજાણા દસ્તૂર રુસ્તમજી અહેરામજી સંજાણા દસ્તૂર જમશેજી જામાપજી જામાંસ્પાશાના દસ્તૂર દૂરામજી અસ્પંદી આરજી રખાડીનાં નામ વિશેષ ઉલ્લેખપાત્ર છે, જેમણે જરથે।સ્તી શાસ્ત્રગ્રંથોને તે જથાસ્તી ધર્માંતા પ્રસાર કરવામાં ફાળેા આપ્યા છે. જરથોસ્તી ધર્માંના પૃથ
આ સમય–ગાળામાં જરથોસ્તી ધર્મ મુખ્ય ત્રણ સંપ્રદાયામાં વહેંચાઈ ગયા હતા : (૧) શહેનશાહી, (૨) કદમી અને (૩) ફૈસલી. જથેાસ્તી ધર્મના આ પંથ નવા વર્ષની ગણતરી બાબતમાં મતભેદ થવાથી પડેલા છે અને પરિણામે એમના તહેવારામાં વ્યવહારમાં ફરક પડે છે.૩૫ કઠમી અને શહેનશાહી ૫થા વચ્ચે સખત મતભેદ અને વાદવિવાદ શરૂ થયા હતા. · મુંબઈ સમાચાર નામના વર્તમાનપત્રનું કદ આ પથાની ચર્ચા માટે એવ ું કરવામાં આવ્યું હતુ.... ૩૬
'
કખીસા લહ
કશ્મીસાના કલહ ' એટલે વર્ષની ગણતરીના ઝાડા. અઢારમા શતકની શરૂઆતમાં સુરતમાં ‘ કખીસાના કલહ ' જરથસ્તીઓમાં શરૂ થયા હતા. જર્ થાસ્તીઓ પાતાનું વર્ષ ૩૬૫ દિવસનું ગણે છે, બાકીના પાંચ કલાક અને ૮ મિનિટ તેમજ ૪૯ સેક ડેને તેઓ ગણતરીમાં લેતા નથી. પ્રાચીન ઈરાનના
6
"
