________________
મરાઠા કાલ
[ પ્ર.
બગસરા ભાયાણી (જિ. અમરેલી)
બગસરાના કાઠી રાજ્યની સ્થાપના દેવળ(તા.કોડીનાર)ના વાળા મંછાભાઇયાએ કરી હતી. એના અવસાને કુમાર ભાઈ ગાદીએ આવ્યો. એના નામથી એ શાખાના કાઠીઓ “ભાયાણી” કહેવાવા લાગ્યા. આ રાજ્યની ઊપજ ઘણી છે, પણ કાઠીઓના રિવાજ પ્રમાણે ઘણા ભાગીદારોમાં એ વહેંચાઈ જતી રહી છે.૭૩ અજાણ
ગુજરાતમાં મુઘલ સત્તા આવ્યા પછી જ તેની સત્તામાં બજાણા પરગણું હતું તે એમાંના મલેક હેજ( હૈદરખાન)ને મળ્યું. એના અવસાને અરીખાન વીજી રાયધરજી વસેછ(ર ) સૂરજમલ દરિયાખાન સૂરજમલ્લ(૨ ) પીરેજખાન અને સૂરજમલ્લ (૩) એક પછી એક સત્તા ઉપર આવ્યા હતા. છેલ્લાના અવસાને એનો પુત્ર દરિયાખાન(૨ જે) આવ્યો. એનું અવસાન ૧૮૪૧ માં થયેલું જ ભાદરવા (તિલકવાડા મહાલ)
પૈયાપુરની વિગતમાં જણાવેલા જેતાજીને વંશમાં લૂણુકરણ થયો તે ઈ. સ. ૧૭૨૯માં કેટલાક સૈનિકે સાથે નર્મદાની યાત્રાએ નીકળ્યો અને વાસદ (તા. આણંદ) પાસે આવ્યો અને અનગઢ(તા વડેદરા)ને કોળી શાસકે એક બ્રાહ્મણ ઉપર જુલ્મ કર્યાને કારણે એની ફરિયાદથી લૂણુકરણે અનગઢ પર હુમલો કરી, કેળીઓ પર વિજય મેળવી ત્યાં ગાદી સ્થાપી. એના પછી લખધીરજી પ્રાગજી પ્રથમસિંજી શેષમલજી જોધાજી ગજસિંહજી વિજેપાળજી હમીરજી ગંગજી અરજનછ અદભાણજી ભારમલજી ભેજરાજજી મહેરજી કેસરીસિંહજી કરણજી વજેસિંહજી સારંગજી સુખરાજી સરતાનજી ભારમલજી(ર જો) ભૂપાલજી અખેરાજજી ભાખરજી અને અજોજી એ અનુક્રમે સત્તા ઉપર આવેલા. છેલ્લા અજી પાસેથી એના નાના ભાઈ હીંગોળજીને ૧૮ ગામ જિવાઈમાં મળેલાં. અજોજી પછી એના બીજા કુમાર ખેતેજીને ગાદી મળી. ખેતજીને હમીરસિંહ અને એને કીકાળ અને પ્રથમસિંહજી બે કુમાર હતા. આમાંથી કીજીને સુલતાને મુસ્લિમ બનાવ્યો અને એને અનગઢમાં જિવાઈ મળી. પ્રથમસિંહજીએ નજીકના જાસપુર(તા. પાદરા)માં કિટલે બાંધી ત્યાં રાજ્ય કરવાની શરૂઆત કરી (ઈ. સ. ૧૪૮૩).
પ્રથમસિંહજી પછી એને પુત્ર જયસિંહ, એના પછી એને પુત્ર પ્રાગજી,
