________________
૧૬૪]
.
મરાઠા કુલ
|
[
,.
આવ્યું. અંગ્રેજોએ ગાદી એના જ વંશમાં રહેવા દેવાનું વચન આપ્યું.. ગાયકવાડે પેશવાને આપવાની રકમની જામીનગીરી અંગ્રેજોએ આપી. ગાયકવાડે અંગ્રેજોને આપેલા ભાગમાં શિવાની સંમતિ લીધી, જેથી પાછળથી કોઈ પણ પ્રકારની તકરાર રહે નહિ.૧૪
વસાઈના કરારોની ૧૦ મી કલમ પ્રમાણે પેશવાએ સુરતની ચેય ઉપરનu તથા ચોરાસી અને ચીખલી પરગણુઓ ઉપર પિતાનો હક્ક અંગ્રેજોને આપો. અને ત્યાંનો ગાયકવાડને હક્ક તો ગાયકવાડે અગાઉથી જ અંગ્રેજોને આપેલ હોવાથી આ ભાગ ઉપર એકલી અંગ્રેજ સત્તા જ હવે રહી.૧૫
અંગ્રેજો અને સિંધિયા વચ્ચે ત્યાર પછી લાંબે સંઘર્ષ ચાલ્યો. દક્ષિણમાં આસાઈ અને આર્ગમ આગળ તથા ઉત્તરમાં દિલ્હી-આગ્રા આગળ સિંધિયાને સખ્ત હાર મળી. ૨૯ મી ઑગસ્ટે ભરૂચ્ચ અને ૧૭ મી સપ્ટેમ્બરે પાવાગઢ સિંધિયાના તાબામાં હતાં તે અંગ્રેજોએ જીતી લીધાં. ૩૦ મી ડિસેમ્બર, ૧૮૦૩ ની સંધિ પછી પાવાગઢ સિંધિયાને પાછું આપવામાં આવ્યું.
ઈ.સ. ૧૮૦૫ ની ૨૧ મી એપ્રિલે અ ગ્રેજોએ આનંદરાવ ગાયકવાડ સાથે નિર્ણાયક સ ધિ (definitive treaty) કરી, જેનાથી વડોદરા પરની અંગ્રેજોની સર્વોપરિતા સ્પષ્ટ થઈ.
આ વખતે ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના ૪,૩૮,૭૩ર રૂપિયા ગાયકવાડ પાસે લેણા નીકળતા હતા. આ રકમ પૂરેપૂરી ભરાઈ જાય ત્યાં સુધીને માટે ગાયકવાડે કેટલાક પ્રાંતની મહેસૂલી ઊપજ એમને આપી. સહાયકારી સૈન્ય વધારીને ૩,૦૦૦ પાયદળ તથા એક યુરોપિયન તપખાનાની ટુકડી રાખવાનું ઠરાવ્યું ને જ્યારે કંપની સરકારના વિચાર પ્રમાણે જરૂર જણાય ત્યારે એક ટુકડી સૌરાષ્ટ્રમાં મોકલવાનું નક્કી કર્યું. આ સૈન્યના નિભાવ અર્થે પ્રતિવર્ષે રૂા. ૧૧,૭૦,૦૦૦ ની ઊપજ થાય તેવો ભાગ કંપની સરકારને સોંપવાનું પણ ઠરાવ્યું. એ ઉપરાંત ધોળકા નડિયાદ વિજાપુર માતર કડી વગેરે પરગણાંની એટલી ઊપજ આપવાનું નક્કી થયું. ૧૭ આમાં પ્રથમ આપી દીધેલાં ચોરાસી ચીખલી અને ખેડા પરગણાં તથા સુરતની ચોથને સમાવેશ થતો નહતું.
૧૮૦૮ ની જુલાઈની ૧૨ મી એ ઉપર જણાવેલા પ્રદેશ સિવાય પ્રતિવર્ષે 1,૭૬,૧૬૮ ની ઊપજ આવે એવી મહેસૂલ પણ ગાયકવાડે અંગ્રેજોને સોંપી.
૧૩ મી મે, ૧૮૧૭માં પેશવા વતી મેરે દીક્ષિત અને બાબાજી લક્ષ્મણે એલ્ફિન્સ્ટન સાથે કરાર કર્યો, જેમાં બીજી બાબતોની સાથે ગાયકવાડ ઉપરના
