Page Text
________________
૧૪૪ ]
મરાઠા કાલ
[31.
૧૮૦૭ માં વાકર બ્રિટિશ ટુકડી સાથે મારખી રાજ્યમાં આ તે વિઠ્ઠલરાવ દેવાજી સાથે જોડાયા. એમણે ધુંટુ મુકામે પડાવ નાખ્યા. એ વખતે મેારખી અને માળિયા વચ્ચે ગદંભીર સ્વરૂપને સધ ચાલી રહ્યો હતો,. તેમાં સમાધાન કરાવવામાં પણ એમણે ભાગ ભજવ્યેા. છેલ્લાં ચાર વર્ષોનુ મહેસૂલ મારખી પાસે લેણું હતું તે પણ મારખી પાસેથી કઢાવ્યુ.૩૨ વોકરે એ પછી નવાનગર પોરબંદર જૂનાગઢ રાજકોટ ગાંડળ ધ્રોળ અને ખીજા` હાલાર પ્રદેશનાં રાજ્યામાં થઈ એ પછી કાઠીઓના પ્રદેશ મધ્ય-સૌરાષ્ટ્રમાં પ્રવેશ્યા.
સૌરાષ્ટ્રના સ ંબધકર્તા દરખારા રાજાએ રાણા રાવળ ાકાર વગેરે સાથે સીધી રીતે વાતચીત કરતાં પહેલાં ગાયકવાડના પ્રતિનિધિ તરીકે વિઠ્ઠલરાવે અને વાકરે એક પરિપત્ર એ બધાને મેાકલાવ્યા, જેમાં ખંડણીના નિરાકરણ માટે કેટલીક દરખાસ્તા આધાર તરીકે દર્શાવવામાં આવી હતી. એ બધા તરફથી વિવિધ પ્રકારના જવાબ મળ્યા હતા. માળિયાના રાજા, જેણે બાબાજીના સામને કરી પાછા હટાવ્યા હતા, તેણે તા વાકરને પોતાની સાથે જોડાઈ કચ્છનું રણ ઓળંગી કચ્છ સિ ંધને લૂટવા નિમત્રણ મોકલાવ્યુ` હતુ` ! વોકરે ગાયકવાડના છેલ્લાં થાડાં વર્ષોંના હિસાાની તપાસ કરી, વિગતાના અભ્યાસ કર્યો ત્યારે એને લાગ્યું કે ‘ ખરા-જાત ' અથવા વધારાની ( ખંડણી ઉપરાંતની ) રકમમાં ભારે ઘટાડો કરવાનું સલાહ ભર્યુ છે. જે ૨૯ દરબારાને પરિપત્રા મોકલાયાં હતા તેમના લાગતા વળગતા કુટુ ખીજતાના હક્કો અને હિતેાના રક્ષણ માટે કરારમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવે તે એ દરખારા સાથે અલગ કરાર ચઈ શકે એમ છે એ પણ એને જણાયું જો કે રાજપૂત વારસાના વિશિષ્ટ પ્રકારના નિયમાનુસાર તપાસ કરતાં જણાયું કે ૧૫૪ જેટલી વ્યક્તિઓને એમની ખાંડણી ને માટે એકખીજાથી સ્વત ંત્ર રહી, કરાર કરવાના અધિકાર છે તેથી સમાધાન કરવામાં ભારે વિલંબ થયા, પરંતુ છેવટે સમાધાન થયુ.. એ સમાધાનનાં નાણાકીય અને રાજકીય એવાં એ પાસાં હતાં.
ܕ
૧૮૦૭ માં જે ખંડણી નક્કી કરવામાં આવી તે દરેક દરખારે અને એના વંશ વાલી વારસાએ હવે પછી વડેાદરા રાજ્યને આપવાનું બંધન સ્વીકાયું, પણ પ્રતિપક્ષે દરબારાએ ચૂકવવાની નક્કી થયેલી રકમથી વધુ માગણી વડાદરા સરકારે કરવી નહિ, વળી એ માટે દશ વષ સુધી પ્રતિ-સલામતીની માગણી પણ એમણે કરી, એટલું જ નહિ, પણુ કરારામાં બ્રિટિશ સરકારે પણ સામેલ થવુ જોઈએ એવા આગ્રહ રાખ્યા. વાંકરે કંપની સરકાર વતી સલામતી આપી અને કરારમાં સહભાગી બનવાનું કબૂલ રાખ્યું. આ નાણાકીય પાસું હતું
| SR No. | 032610 |
| Book Title | Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri |
| Publisher | B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 518 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |