Page Text
________________
ચતુર્થ પરિચ્છેદ ]. ગૂંથણી
૩૩૧ હોવાથી, તેણે પેલા ગુપ્તવંશીઓએ કરેલ કાર્ય ઉપર આપણે માનવાનું તેમ કારણ મળે છે કે તેમણે તે પાછું પાણી ફેરવી વાળ્યું હોય એ બનવાજોગ છે. બંધાવ્યું હશે. જે તેણેજ બંધાવ્યું કરે છે, અથવા બીજી એક સ્થિતિ એમ સંભવિત છે કે, આ બંધાવેલ મંદિરને વિનાશ રાજસત્તાના જે સમયે પણ, મૈર્ય સમ્રાટ અશોકમાંથી તેના પિત્ર કેશરિ રાજાઓએ કરાવ્યો હતો એમ માનવું રહેશે. દશરથ અને શાલિશુકથી નીકળેલ શાખા જે (જુઓ પુ. આ કેશરિ રાજાઓના સમય બાદ ઈ. સ. ૮મી ૨. p. ૨૯થી પરિશિષ્ટ ૪) મગધ ઉપર રાજ્ય ચલાવી સદીના પ્રારંભમાં વળી બીજી એક ધર્મક્રાન્તિ આવી રહી હતી અને જેમાંના એક શશાંક રાજાનું અસ્તિત્વ હતી. આ સમયની કાન્તિ કાંઈક વધારે બળવત્તર હતી. ઈ. સ. ૭ સૈકાની આદિમાં જણાવાયું છે, તે મગધપતિ તે સમયે વેદાંત ધર્મના મહાન પ્રવર્તક શ્રી આદ્ય શંકરારાજાઓની સત્તામાં તે પ્રદેશ હોય અને તેમણે પણ ચાર્યનો ઉદ્દભવ થઈ ચૂકયો હતે તેમણે વૈદિક ધર્મને આ મંદિરના સર્જનમાં થોડેઘણો હિરસો પુરાવ્યો પ્રચાર પણ બહુ અચ્છી રીતે કરવા માંડ્યો હતો. આ હેય; અથવા ૫૮૦માં યયાતિ કેશરીનું વૃત્તાંત ભુવને- સમયે માલવાની ગાદી ઉપર ૮ દેવશક્તિ નામે રાજા શ્વરને લગતું છે પરંતુ જગન્નાથપુરીના મંદિર ને લગતું હતું; (તેના નામ ઉપરથી દેખાય છે કે તે અતુલ નથી. વળી તે સ્થાને મંદિર તે ઈ. સ. ૧૧૯૪માં પરાક્રમી હશે અને તેથી તેણે કદાચ વિક્રમાદિત્ય નાસ અનંગ ભીમદેવે બંધાવ્યું છે જેથી તે સ્થાને ઈ. સ. પણ ધારણ કર્યું હશે). તેના સમકાલીન તરીકે ગ્વાલિ૩૦૦ થી ૧૧૯૮ વચ્ચેના સમયે કઈ માલવપતિએ યરની ગાદી ઉ૫ર યશોધર્મના નામે રાજા હતો. મંદિર બંધાવ્યું હતું એમ અર્થ નીકળે છે. ગમે તેમ હોય આ પણ અતિ પરાક્રમી હોવાથી વિક્રમાદિત્ય નામે પણું આવી અનિશ્ચિત સ્થિતિમાં આપણે ભારપૂર્વક ઓળખાતું હતું. તેમના રાજ્યકાળે વાકપતિરાજ જણાવી નથી શકતા કે ગુપ્તવંશી સમ્રાટે તે મંદિરના નામના મહાન વૈદિક પંડિત થઈ ગયા છે. તે ગ્વાલિયર નાશ કર્યા પછી કયા માલવપતિએ અથવા કયા રાજ્યના એક ભૂષણરૂપ ગણુતા હતા. ગાડહાનું જે બીજાએ તેને પુનરાહાર કર્યો હતો ? અથવા તે પુસ્તક રચાયું છે તે આ વાકપતિરાજ અને યશાધનને લેખકનું વક્તવ્ય પણ કદાચ યુકિતપૂર્વક ગોઠવાયું હેય. આશ્રયીને લખાયેલું છે. આ યશોધર્મનના સમયે જેન પરંતુ એટલું ખરું છે કે યયાતિ રાજાના હાથમાં તે સંપ્રદાયના તેવાજ એક પ્રખર આચાર્ય બપ્પભટ્ટસૂરિ પ્રદેશની લગામ આવી કે તેણે ભુવનેશ્વરના મંદિરના હતા. આ વાકપતિરાજને અને બપ્પભટ્ટસૂરિને વાદ સ્થાન ઉપર નવીન સ્વરૂપમાં બીજું બંધાવા માંડયું હતું. થયો હતો જેના પરિણામે વાકપતિરાજે જૈન ધર્મ તેણે ઘણું દ્રવ્ય તે મદિર ઉપર ખરચ્યું છે. તેની પછી અંગીકાર કર્યો હતો (જુઓ પુ. ૩. પૃ. ૨૬૨). તેમ લગભગ ૭૫ વર્ષે ત્રીજી પેઢીએ થયેલ તેના વંશ જે- ઉપરોક્ત વૈદિક મતવાળા આચાર્યોએ પિતાને પ્રભાવ તે પૂર્ણ કર્યું છે. જેમ આ ભુવનેશ્વરનું મંદિર કેશરી વંશી પણ અન્ય રાજાઓ ઉપર પાડયો હતે. મતલબ કે તે રાજાઓએ બંધાવ્યું છે તેમ જગન્નાથજીનું મંદિર પણ સમયે હિંદભરમાં ધર્મક્રાંતિનું એક જબરદસ્ત મે તેમણે બંધાવ્યું કે કેમ? (જુઓ ટીકા નં. ૬૦) તે જે કે ફરી વળ્યું હતું. એટલે તે વખતમાં આ સ્થાન વૈદિક નક્કી નથી કહી શકાતું, પરંતુ અતિહાસિક પરિસ્થિતિથી ધર્માનુયાયીઓની ભાવનાને વિશેષ ષિતું થઈ પડેલ
(૧૭) શંકરાચાર્યજીને સમય આ પ્રમાણે બતાવાય છે. એકાએ થયા હતા. જન્મ ઈ. સ. ૭૮૮=વિ. સં. ૮૪૪;
ભવભૂતિ ઈ. સ. ૧૯૦-૭૫૦ આશરે મરણ ઈ. સ. ૮૨૦=વિ. સં. ૮૭૬;
૨ વર્ષ ૩૨
વાકપતિરાજ પણ તે જ સમયે આશરે આ સમયે કુમાલિભદ્ર, તેમના બનેવી મંડન મિશ્ર (૬૮) જુઓ પુ. ૧ પૃ. ૧૮૭માં આપેલ વંશાવળી. તથા ગાવીદાસ ઈત્યાદિ, વેદાંતધમી મહાસમર્થ વાદીઓ- (૧૯) આ માટે ૫.૮૭માં આપેલી વંશાવળી એ,
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |