Page Text
________________
હાથીગુફાના લેખના
[ દશમ ખંડ
તે પ્રસંગની યાદ, ધ્યાનમાં રાખવાનું સૂચન જ માત્ર બાંધીને પાછા હઠી જવું પડયું ?૬૭ વળી બીજી વાત એ અમારે કરવાનું છે; ઉપરાંત જણાવવાનું કે આટલા છે કે આ હકીકત તેમણે પુષ્યમિત્ર અને પંતજલીના આટલા સંજોગોને મેળ ખાતાં છતાં પણ તેમણે સમકાલીન તરીકે રાજા ખારવેલને ગણીને ગોઠવી દોરેલાં અનુમાન કેવાં ખોટાં કરે તેમ છે તે નીચેની કાઢી છે તેથી તેનો સમય હજુ ડિમિટ્રીઅસની લગભગ સમજૂતિથી તેઓશ્રીને રોશન થશે.
આવી જાય છે; પરંતુ તેનો ખરો સમય તે ઈ. સ. વાત એમ છે કે, ડિમિટ્રી અને સમય જ જુદે પૂ. ૪૨૯નો હવે સાબિત થઈ ચૂક્યો છે. એટલે છે. પુ. ૩માં આપેલી સમયાવલીના પૂ. ૬માં ઈ. સ. પૂ. કહેવાનું એ રહ્યું કે, ખારવેલના સમયે તે શું, પરંતુ ૧૮૭ની વિગત ઉપરથી ખાત્રી થશે કે, તેનું મરણું છે. તેની પછીના બસે વર્ષો સુધી પણ કોઈ યવન રાજાએ સ. પૂ.૧૮૧ના અરસામાં થયાનું નોંધાયું છે; જ્યારે પુષ્ય- હિંદુસ્તાનમાં પગજ દીધા નથી. સૈથી પ્રથમમાં પ્રથમ મિત્રનું મરણ તે તેની પૂર્વે સાત વર્ષે એટલે ઈ. સ. જે કાઈ યવનપતિ હિંદ ઉપર ચડી આવ્યા હોય તે
. ૧૮૮માં અને પતંજલીનું ઈ. સ. પૂ. ૧૯૦માં થઈ તે અલેકઝાંડર ધી ગ્રેટ છે અને તેને રસમય ઈ. સ. ચૂક્યું છે. તેમ પુષ્યમિત્રની જીવંત અવસ્થામાં યવનોએ પૂ. ૩૨૭ છે તો પછી ડિમિટ્રીઅસનું નામ પણ સાકેત ઉપર ચડાઈ કરાયાની જે હકીકતનું દર્શન ખારવેલના સમયે ક્યાંથી સંભવે? મતલબ કહેવાની ભગવાન પતંજલીએ કરાવ્યું છે તે, ડિમિટ્રીઅસના પિતા એ છે કે, જેમ બહસ્પતિમિત્ર તે પુષ્પમિત્ર નથી યુથીડીમસને લગતું છે. એટલે કે તે વાકય પણ સાચું અને તે દિતીય પરિચ્છેદે આપેલ ૧૮ દલીલ તથા આ પરિસ્થિતિ પણ સાચી. પરંતુ વ્યક્તિઓ ભિન્ન ભિન્ન; લેખમાં પણ પ્રસંગોપાત જણાવેલ બીજી બે ત્રણ કદાચ ઉપરોક્ત ચડાઈવાળો પ્રસંગ મિનેન્ડરને આશ્રયીને દલીલ જુઓ) ઠરત, તેમ ડિમિટે તે ડિમિટ્રીઅસટિ લખાયો હેય (જુઓ ટી. નં. ૬૬) પણ તેમ તે બનવા પણ નથી; તેમજ યવનરાજ અને મથુરા શબ્દનું જોગ નથી લાગતું કેમકે ભગવાન પતંજલીનું મરણું વાંચન જે કરાયું છે તે પણ સાચું નથીજ. યવનનીપજ્યા બાદ મિનેન્ડરની રાજકીય કારકીર્દીને સમય રાજને બદલે વનરાજ શબ્દ છે અને મથુરાને બદલે આવે છે એટલે મિનેન્ડરે સાકેતને ઘેરો ઘાલીને છતી દક્ષિણ હિંદમાં આવેલું મદુરા-મધુરા નગર છે; કેમકે લીધાની બાબતનું વર્ણન ભગવાન પતંજલીના મુખે મૂળ લેખમાં વિપરિતુ નર અgયાતો શબ્દો હોવા થયાનું સંભવીત જ નથી. છતાં એક બારગી માની લે છતાં, અત્યાર સુધી તેને વિઝોડતું મથુરામપાતો કે ઉપરના બન્ને પ્રસંગો-યુથીડીમસે કે મિનેન્ડરે સાકેતને આવો અર્થ જે કરાયો છે તેને બદલે એક લેખકે ઘેરો ઘાલ્યાના-ડિમિટ્રીઅસના રાજ્ય બન્યા હતા તે, રિપુશ્વતું અપાતો, આ પ્રકારને તેને અર્થ જે પણ પ્રશ્ન એ થાય છે, કે જ્યારે ડિમિટ્રીઅસ પિતે સતલ- બેસાર્યો છે તે વધારે વ્યાજબી ઠરે છે. છતાં આ જ નદીની પૂર્વ બાજુની ભૂમિ ઉપર પગ મૂકવા જેટલો વાકયમાંના અનેક અક્ષરનો ઉકેલ ગમે તેવી રીતે કરે, પણ ભાગ્યશાળી થયે નથી, ત્યારે સતલજ નદીની પૂર્વે તેમાં વાંધો લેવા જેવું નથી, પરંતુ મૂળમાં મધુરં શબ્દ કેટલા અંતરે આવેલ અધ્યા સુધી કે મથુરા સુધી જે છે તે તે “ મથુરા કરતાં મદુરા”નું વધારે સૂચન તે આવી પહોંચ્યો કયારે? કે જેથી તેને ગાંસડાપોટલાં કરતો શબ્દ છે. એટલે સર્વ કથન જે અત્યાર સુધી ઉત્તર
(૧૬) સાકેત શબ્દ છે કે શાકલ, તે પ્રથમ નક્કી થવું તેમનાં જીવનચરિત્રો જુઓ.). જોઇએ. શાકલ હોય તો શિયાલકોટ સમજવું, અને તેને (૬૭) જુએ છે. હિ. કવૈ. ૧૯૨૯, પુ. ૫ પૃ. ૫૯૭ ઘેરો ઘાલનાર ડિમિટીએસને પિતા યુથીડમસ હવે જ્યારે (૧૮) ડિમિટીએસને બાપ યુથી ડીમસ કહેવાનો તેમને સાકેત શબ્દ હોય તે, અાધ્યાનગરી થાય અને તેની ઉપર હેતુ છે કેમકે આખું લખાણ તે પ્રસંગને આશ્રીને લખેલ છે. ચડાઈ કરનાર ડિમિટીએસને સરદાર અને તેની ગાદીએ (૬૯) જીઓ જેનીઝમ ઇન મર્થન ઇન્ડિયા નામનું પુસ્તક આવનાર મિનેન્ડર હતે. (આ બધાં વર્ણન માટે પુ. ૩માં (ક્ત સી. જે. શાહ, પ્રકાશક ઑગમેન્સ કાં.) ૫.૧૬૧ની ટીકા.
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |