Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 308

દ્વિતીય પરિછેદ ].
સમકાલીન હોઈ શકે જ નહીં પ્રિયદર્શિને પિતાના ખડકલેખમાં જે ફરમાવ્યો છે, તેનાં સ્થિતિ તપાસતાં પણ બહસ્પતિમત્ર અને પુષ્યમિત્રે ભાષા તથા અર્ચનો સાર વિગેરે, સર્વ એક જ પ્રકારનાં ભિન્ન જ છે; ઉપરાંત બન્નેને સમય પણ જુદો જ છે. છે; તેમાં સર્વ ધર્મ પ્રત્યે ક્ષમાબુદ્ધિ જ ભરેલી છે, જેથી ખારવેલ અને પુષ્યમિત્રને સમકાલીન કહી કોઈને હલકા પાડવાની કે કોઈ ઉપર જબરાઈ વા૫- શકાય તેમ નથી. રવાની વાત તો દૂર રહી, પણ તેવો વિચાર સરખે (૧૮) કે, હિ. ઈ. માં જણાવેલ છે કે પણ દેખાતું નથી.
"With regard to the Andhras, the 642 oreldet 2112 El Hid! 349 Hal 110 more certain evidence of inscriptioni, સાથે, અત્યારે આપણે નીસબત નથી; એટલે તેને assigns them to a period, which is in છોડી દઈએ. પરંતુ ચોથા મદાથી એટલું સાબિત flagrant contradiction to the position થાય છે કે, ખારવેલ અને અશોક (જેને હવે આપણે they occupy in the Puranas=આંધ્રવંશીપ્રિયદર્શિનના લેખ ગણાવ્યા છે તે જુઓ ઉપરની ઓની બાબતમાં જણાવવાનું કે પુરાણમાં તેમનું જે ટી. નં. ૩૫) એકજ ધર્મના હતા. વળી આપણે સ્થાન બતાવાય છે તેના કરતાં ઉઘાડી રીતે-સ્પષ્ટપણે જાણીએ છીએ કે, ખારવેલ જેનધમાં હતા.૩૭ એટલે વિરૂદ્ધ જતું સ્થાન (સમય પરત્વે) શિલાલેખી પુરાવી પ્રિયદર્શિનને પણ જૈન મતાનુયાયી જ કરાવવો પડશે. (જે પુરાણ કરતાં વિશેષ આધારભૂત કહી શકાય છે) આ એક વાત થઈ. બીજી વાત એમ છે કે ખાર- થી મળી રહે છે.” તેમનું કહેવું એમ છે કે (૧) વેલ અને બૃહસ્પતિમિત્ર એકજ મૂર્તિ-અને તે પણ પુરાણોમાં આંધવંશીઓને અમુક સમય ઠરાવાયો છે. છનતિ માટે અગાઉ લાયા હતા એમ જાહેર (કહો કે ઈ. સ. પૂ. ૧ અને બીજી સદીમાં થયાનું થયું છે. ત્રીજી વાત એ છે કે, પુષ્યમિત્ર વૈદિક માને છે). (૨) પુરાણે દંતકથારૂપી કહેવાય છે; જ્યારે મતાનયાયી છે. તેમ તેણે ભગવાન પતંજલીના ઉપ- શિલાલેખ તેમના કરતાં મજબૂત અને વિશ્વસનીય દેશથી અશ્વમેધ યજ્ઞો પણ કર્યા છે જ્યારે ખારવેલે ગણાય છે. (૩) આવા વજનદાર અને વિશ્વાસપાત્ર શિલાલેખમાં જણાવ્યા પ્રમાણે રાજસૂય યજ્ઞ શિલાલેખી પુરાવાથી તેમને સમય, ઉઘાડી રીતે જ કરાવ્યો છે. એટલે કે તેણે અશ્વમેધ યજ્ઞને ત્યાજ્ય પુરાણમાં જણાવ્યા કરતાં વિરૂદ્ધ પડે છે. એટલે તેમનું ગણાવ્યો છે. ઉપરાંત પુષ્યમિત્રે કહે કે તેના પુત્ર કહેવું એ થયું કે, શિલાલેખી પુરાવાથી આંધ્રપતિઓને અગ્નિમિત્રે કહે- પણ તેણે (વિદ્વાનોની માન્યતા સમય (પુરાણમાં જેમનું વર્ણન અપાયું છે તે આખો પ્રમાણે) બૌદ્ધધર્મી (બાકી આપણું મત પ્રમાણે, આંધવંશ તે લગભગ પાંચ વર્ષ ચાલે છે પરંતુ જુઓ પુ. ૩ માં તેનું વૃત્તાંત-જૈનધમી) સાધુઓને પુરાણમાં પુષ્યમિત્રના સમકાલીનપણે થયેલ જે વીણીવીણીને શિરચ્છેદ કરાવ્યો છે. મતલબ કે ખાર- શાતકરણીનું વર્ણન કરાયું છે તે આંધ્રપતિ કહેવાની વેલ અને બૃહસ્પતિમિત્ર (અથવા તેમના મતથી અત્ર મતલબ છે. આ અંધપતિ તેમના વંશમાં છો પુષ્યમિત્ર) બને ભિન્ન સંપ્રદાયના જ પુરવાર થાય સાતમો પુરૂષ ગણાય છે, ભલે ઈ. સ. પૂ. ૧-૨ સદી છે. આ ત્રણે સ્થિતિનું એકીકરણ કરીએ તે એક કહી હેય, પણ શિલાલેખી પુરાવાથી સાફ જણાય વખતે તેમને સહધમાં ઠરાવે છે, ત્યારે બીજી જ વખતે છે કે, તેઓ તે પહેલાં થઈ ગયા છે. અને ઈ.સ.પૂ.ની વિધમાં મનાવવાનો પ્રયત્ન થાય છે. આ પ્રમાણે ધાર્મિક ૧-૨ સદીની પણ પહેલાં, એટલે ઈ. સ. પૂ.ની ત્રીજી
(૩૭) વળી વિશેષપણે આવતા પરિજીદમાં તે હકીક્ત પુરવાર કરી બતાવ્યું છે. તેને આ પુરાવાથી વિશેષ છે ની ચર્ચા થવાની છે,
ન મળ્યું છે એમ જાણવું. (૩૮) આ પ્રમાણે આપણે પુ. ૨માં અનેક વખત (૩૯) જુઓ તે પુસ્તક પ. ૫૨૨'