Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 219

કનિષ્ક બીજાના
[ નવમ ખંડ
ignored by the Ceylonese chroniclers, તરફેણમાં હતા અને અવંતિ જેવો પ્રદેશ સહેwho probably never heard of it, is જમાં મળી જાય તેમ હતું, છતાં જેમ ઈન્ડોપાથknown only from the traditions of અન શહેનશાહ અઝીઝ બીજાએ (જુઓ પુ. ૩માં Northern India as preserved by the તેનું વૃત્તાંત) સાવ બેદરકારી-કે નબળાઈ દાખવી હતી Tibetan,Chinese and Mongolian writers. અને ગર્દભીલવંશની સત્તા ત્યાં જામવા દીધી હતી, The accounts of this assembly like તેમ આ કનિષ્ક બીજાએ પણ તેનું જ અનુકરણ કર્યું those of the earlier councils are dis• હતું. પરિણામે તેને જ સરદાર મહાક્ષત્રપ ચણ્ડણ
Sant and the details are obviously અવંતિપતિ બનવા પામ્યો હતો જે હકીકત આપણે -legendary=બોદ્ધ ધર્મની જે સભા-કનિષ્કની સભા- આગળના પરિચછેદે આલેખવાના છીએ. મતલબ કે વિશે સિંહાલીઝ ઇતિહાસકારો અજ્ઞાત છે કે તેણે કોઈ જાતની ભૂમિતૃષ્ણ સેવી લાગતી નથી. તેમણે તે વિશે કદાપી સાંભળ્યું લાગતું પણ નથી. વળી તેણે ઘણે લાંબે કાળ રાજ્ય તે ભોગવ્યુંજ તેની માહિતી તિબેટના ચીનના તથા મેગલીયાના છે એટલે પિતે કાંઈ નબળો કે પરાક્રમહીન રાજા હતા લેખકોએ જાળવી રાખ્યા પ્રમાણે, માત્ર ઉત્તર હિંદમાં- એમ પણ પુરવાર થતું નથી. આ પ્રમાણે દરેક પરિથીજ મળે છે. આગલી સભાઓની પેઠે આ સભાને સ્થિતિ વિચારતાં સમજાય છે કે તે બહુજ શાંતિપ્રીય હેવાલ પણ ફેરફારવાળો જણાય છે અને તેની વિગત જીવન ગાળનાર આદમી હવે જોઈએ. જ્યારે શાંતિપણ દેખીતી રીતે દંતકથારૂપજ છે. તેમની કહેવાની પૂર્વક જીવન ગાળ્યું છે ત્યારે તેને કળા તરફ સમય મતલબ એ છે કે, સઘળી બ્રાદ્ધ સભાઓ વિશેની ગાળવાને અવકાશ મળ્યો હોય તે સ્વભાવિક છે. આ
ગમે તેટલી આકર્ષક રીતે જળવાઈ રહેલી સ્થિતિ તેણે પોતાના ધર્મ પ્રત્યે બતાવેલી ભક્તિ અને હોય તે પણ તે બહુ વિશ્વસનિય ગણવા જેવી ભાવ બતાવતાં જે અનેક દશ્ય, મૂર્તિઓ વિ. તેના નથી જ; છતાં શક્યાશક્યતાને વિચાર કર રહે છેજ. રાજપાટ મથુરા શહેર અને તેની આસપાસની કંકાલી વાસ્તવિકપણે કુશનવંશી રાજાઓનું ધાર્મિક મંતવ્ય ટિલામાંથી મળી આવ્યાં છે તે ઉપરથી પુરવાર કરી કેવું હતું તે તે આપણે આગળ બતાવી ગયા છીએ. શકાય છે. કદાચ એમ દલીલ કરાય કે ઉપરની વસ્તુઆ પ્રમાણે ધાર્મિક પરિસ્થિતિ તેના રાજ્ય હતી. એમાં કનિષ્કનું નામ જે કેતરાયેલું નજરે પડે છે - સામાજીક બાબતનો વિચાર કરતાં એમ સમજાય તે તો કનિષ્ક પહેલાનું પણ સંભવી શકે છે. બનવા છે કે, તેનું આખું યે જીવન બહુજ શાંતિમાં પસાર જોગ છે. પરંતુ કનિષ્ક પહેલાનું વૃત્તાંત લખતાં જોઈ થયું હશે. કેમકે તેને જે લડાઈઓ જ લડવી હોત ગયા છીએ કે તેણે તે પોતાના જીવનને સઘળે અને પ્રદેશ મેળવવાની જ તૃષ્ણા લાગી હોત તે, જે ઉત્તર ભાગ હિંદની બહાર જ ગાળે છે; છતાં જે પ્રદેશની વહેંચણી તેણે ગાદી ઉપર આવતાં જ હૈડાંઘણાં વર્ષો તે હિંદમાં રહ્યો હતો તેમને માટે પોતાના કાકા હવિષ્ક અને સૂબા ચટ્ટણની વચ્ચે કરી ભાગ તો રજપુતાના અને સિંધ જેવા દેશો તરફ આપી હતી-ભલે સોયે કે નયે–તે કરી જ નહત. ચડાઈ લઈ જવામાં જ ગાળ્યો હતો. એટલે સાબિત પરંતુ માનો કે નિરૂપાયે તેણે તેમ કર્યું હતું, છતાં થાય છે કે, કનિષ્કની નામવાળી વસ્તુને નિર્માતા મુખ્ય એમ તો ખરું જ ને કે, જે તેની દાનત હોત તે અંશે કનિષ્ક બીજે જ હોઈ શકે અને તેજ હતા. પિતાના ઉત્તર જીવનમાં પણ તેણે કોઈ પ્રકારને | પૃ. ૧૫૯ માં દર્શાવેલ આઠ મુદામાંથી ત્યાં આગળ પ્રયત્ન સેવ્યો હતો જ. જ્યારે ઈતિહાસના પાને તેવી નણનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અત્રે એ મુદ્દો જે કોઈ નોંધ જળવાઈ રહેલી નથી જ. ઉલટું એ કનિષ્ક પહેલે અને બીજે–એમ બન્ને વચ્ચેના સ્વભાપ્રસંગે ઉપસ્થિત થયે દેખાય છે કે, સંયોગે તેની વનું વર્ણન અને સરખામણી કરવાનું છે, તે વિચારીશું.