Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 210

દ્વિતીય પરિછેદ ] ઉમર નાની છે તો તેના પુત્રની પણ નાની જ બીજી બાજુ એવી સ્થિતિ હોવાનું પુરવાર થતું હેવી જોઈએ, જે આગળ ઉપર આપણે પુરવાર જાય છે કે, રાજા કનિકે જે ગોઠવણ રાજકારોબાર કરીશું કે તેની ઉમર માત્ર ૩ કે ૪ વર્ષની જ હતી. ચલાવવાની કરી હતી, તદનુસાર હવિષ્ક કાશ્મીરપતિ
આટલું ટૂંક સમયે તેને રાજ્ય ચાલેલ હોવાથી બન્યો હતો અને વઝેન્ક મથુરાપતિ બન્યા હતા. પ્રથમ તે માનવામાં જ નહોતું આવતું કે આ નામ એટલે કે મૂળ ગાદીની બે શાખા થઈ ગઈ હતી. કઈ રાજા થયો હશે કે કેમ ! વળી તેના નામને જે તે પ્રમાણે બન્ને શાખા સ્વતંત્ર જ પ્રવર્તી રહી કઈ સિક્કો પણ હજી સુધી મળી આવ્યો નથી એટલે હોય તે વિષ્કનું નામ કાશ્મીરપતિની વંશાવળીમાં તે માન્યતા મજબૂત બનવા પામી હતી. તેથી એક બિલકુલ મૂકી શકાય નહીં, પરંતુ જ્યારે રાજતરંગિણિવિઠાને તેના વિશે લખતાં એવા શંકાસ્પદ શબ્દોમાં કારે પોતે જ જુષ્કવષ્કનું નામ કાશ્મીરપતિમાં જણાવી દીધું છે કે૪૮ Havishka was ગણાવ્યું છે ત્યારે સમજાય છે કે વિષ્ક ભલે પિતાને probably succeeded by one Wasishka કાશ્મીરમાં મહારાજાધિરાજની પદવી તુલ્ય માનતો હતો whose name appears from inscription છતાંયે, મૂળ ગાદી પ્રત્યે--મથુરાપતિઓ તરફનું–માન તે though not varified by a coin = સંપૂર્ણ રીતે જાળવી રહ્યો હતો. એમ સ્થિતિ દર્શાવે છે. સંભવ છે કે હવેન્કની પાછળ કોઈ વસિષ્ક નામે હવે જ્યારે સાબિત થઈ ગયું છે કે તે નામનો રાજા ગાદીપતિ થયો છે. જો કે તેનું નામ શિલાલેખમાં તો થઈ ગયો છે ત્યારે તેના વિશે કોઈ અન્ય માહિતી મળી આવે છે પણ તેને ટેકે આપ કઈ સિક્કો મળે છે કે કેમ તે તપાસવું જ રહે છે. તેના નામના મળી આવ્યો નથી.” અહીં હવિષ્કની પાછળ ગાદીએ શિલાલેખે જે મળ્યો છે તેમાંથી કાંઈ તત્વ સાંપડતું આવનાર તરીકે વસિષ્કને જે કે જણાવ્યો છે નથી. બનવાજોગ છે કે તેનું રાજ્ય માત્ર અપપણ આપણે અત્રે જે વાકયે ઉતારવું પડયું છે કાલિન હોવાથી તેના ફાળે કાંઈ મહત્ત્વપૂર્ણ બનાવ
તેને અનુક્રમ બતાવવાનું નથી પણ તે રાજાનું બનવા પામ્યો નહીં હોય, તેમ બીજી બાજું એમ અસ્તિત્વ સ્વીકારાતું હતું કે કેમ તે બતાવવા પુરતું પણ છે કે, તેના પિતા એટલે બધા મુલક વારસામાં જ છે. વળી તેજ ગ્રંથકાર આગળ વધીને કહે છે કે, ૪૯ મૂકી ગયો હતો કે તેને માટે વિશેષ લડાઈ લડી
He (Huvishka) was succeeded by તેનાં જોખમ ખેડીને જમીન પ્રાપ્ત કરવા જેવું રહેતું Jushka about whom we know very નહોતું. એટલે જ્યાં સુધી વિશેષ સામગ્રી સપ્રમાણ little=તેની (હુવિષ્કની) પછી શુષ્ક ગાદીએ બેઠે ઉપલબ્ધ ન થાય ત્યાંસુધી તો એટલું જ ઉચ્ચારવું છે, જેના વિશે આપણને બહુ જ થોડી, બટુકે કિચિત રહે છે કે, તેણે પિતે શાંતિમય જીવન જ પસાર કર્યું પણ-કાંઈજ માહિતી નથી”: મતલબ કહેવાની એ છે હોવું જોઈએ. વળી તેણે પિતાના સમયે રાજ્ય ચલાકે, હુવિષ્ક પાછળ તખુશીન થનારનું નામ વસિષ્ક એક વવાની તાલીમ તથા અનુભવ મેળવેલ હોવાથી પિતાના વખતે જણાવે છે, જ્યારે બીજી વખતે તેજ લેખક ટૂંક સમયના રાજઅમલે પણ, લેકકલ્યાણનાં કાર્યો તેનું નામ શુષ્ક લખે છે. એટલે વસિષ્ઠનું જ બીજું કરી પ્રજાને સારો ચાહ મેળવી લીધે હો જેઈએ. નામ જુષ્ક હેવાનું જે આપણે પૃ. ૧૬૬માં અનુમાન
(૩) હવિષ્ક-હુષ્ક કરી જણાવ્યું છે તેને આ લેખક મહાશયના કુશનવંશી રાજાઓ વિશે બહુ જ અલ્પમાહિતી કથનથી સમર્થન મળે છે.
આપણને અદ્યાપિ સુધી પ્રાપ્ત થયેલી હોવાથી ઘણી
(૫૦) જુઓ ઉપર ટીક નં. ૪૭.
(૪૮) હિં. હિ. પૂ. ૬૫૬. (૪૯) મજકુર પુસ્તક પૃ. ૬૫૮.