Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 188

પ્રથમ પરિચછેદ ] કડફસીઝ બીજે
૧૪૫ હત એવા હિસાબથી કરી છે. જ્યારે તે સંવતની હિંદમાં ઠેઠ બનારસ સુધી જીત મેળવ્યાનું નોંધાયું આદિ તો ઈ. સ. ૧૦૩ માંજ થઈ છે એમ આગળ છે. તે બાબત જણાવવાનું કે, તેમ બનવા પામ્યું ઉપર આપણે સાબિત કરીશું. એટલે ૧૦૩-૭૮=૨૫ નહીં હોય; કેમકે મથુરાથી ૧૨-૧૪ માઇલ દૂર માટે વર્ષને જે તફાવત પડે છે તે, ઉપર ઠરાવેલ ૭૦ નામનું એક ગામ આવેલું છે. ત્યાં આગળથી સાંપ્રતઈ. સ. માં ભેળવતાં. તક્ષિલાના નાશનો ખરેખરો કાળે તેની સિંહાસન ઉપર બિરાજીત કરેલી મૂતિ સમય તો આપણે ઈ. સ. ૭૦+૨૫=૯૫ મૂકવો મળી આવી છે. એટલે ત્યાં સુધી મુલક તે તેણે પડશે. બીજી બાજુ આપણે બતાવી ગયા છીએ જીતી લીધેલો હતો એમ સમજાય છે. પરંતુ પોતે કે ગર્દભીલ રાજ્ય વિક્રમચરિત્રને સૂઓ મંત્રિગુપ્ત મથુરા ઉપર કોઈ જાતનું આક્રમણ લાવી શકો ઈ. સ. ૯૩ આસપાસના સમય સુધી કાશ્મિર ઉપર નહી હોય. જો તેમ થયું હોત તે તેનાં કાંઈક ચિહે હકુમત ચલાવી રહ્યો હતો. આ બન્ને સ્થિતિનું તે મૂક્યા વિના રહેત નહીં અને તેની સિંહાસનાસીત એકીકરણ કરતાં એમ ફલિતાર્થ કાઢી શકાશે કે, મૂર્તિ, જે મથુરાથી માત્ર ૧૪ માઈલેજ નીકળી છે વિક્રમચરિત્ર ગર્દભીલના રાજ્યના અંતમાં કે તેના તેને બદલે મથુરા શહેરમાંથી મળી આવી હેત; મરણ પછી તુરતજ, વિમ કડફસીઝે હિંદ ઉપર ચડાઈ અથવા તો તેને સંવત જે તેની પછીના વંશજ કરી હતી અને પંજાબ તથા કાશ્મિર જીતી લીધાં કનિષ્ક પહેલાએ ચલાવ્યો છે. તે તેના સમયથી જ હતાં. તે બાદ તેણે પોતાના કદમ ધીમેધીમે ઉત્તર હિંદમાં ગતિમાં મૂકાયો હોત. એટલેજ શંકા ઉદ્દભવે છે કે, લંબાવવા માંડ્યા હતાં. વળી વિક્રમચરિત્ર પછીના બે મથુરા સુધી તેને રાજ્ય અમલ પહોંચી શકે નહીં રાજાઓ નબળા હોવાથી, તેને આગળ વધવામાં કોઈનો હાય'૦૩ પણ માત્ર ૧૪ માઈલ છેટેજ રહ્યો હશે જબરજસ્ત સામને કરે પડ્યો હોય એમ માની અને ત્યાં તેનું મરણ નીપજ્યું હશે. કદાચ દલીલ શકાતું નથી. વળી તેના વિશે એક નોંધ નીકળે છે. કે૦િ૨ ખાતર એમ પણ કહી શકાય કે, માટે તે મથુરાનું “Kadphisis next attacked India. All એક પરું હશે. એટલે૧૦૪ પતે મથુરાપત તે થયે North-west India, as far as Benares હશે, છતાં તેનું મરણ માટ નામના ગામનું સ્થળ (except perhaps Sind) passed to him= જ્યાં અત્ર છે ત્યાં થયું હશે અને અંતિમ ક્રિયા ત્યાં તે બાદ કડકસી હિંદ ઉપર ચડાઈ કરી હતી અને કરવામાં આવી હશે તેનાં સ્મારક તરીકે સિહાસનાબનારસ સુધીને આખો ઉત્તર હિંદ તથા (કદાચ સાત તેની મૂર્તિ ગોઠવવામાં આવી હશે; અથવા સિંધ સિવાયનો) પશ્ચિમ હિંદુસ્તાન તેના હાથમાં તે સ્થળ જ તેના ધર્મનું કઈ તીર્થધામ હશે. અથવા આવી પડયો હતો. અત્ર આપણે પશ્ચિમ હિંદની. એમ પણ ઉત્તર ગોઠવી શકાય કે, તે મથુરાપતિ તે છત વિશે પ્રશ્ન ચર્ચવાને નથી, પણ તેણે ઉત્તર બન્યા હતા, પણ ચીનાઈ શહેનશાહ સાથેના યુદ્ધમાં
(૧૦૨) જુઓ હિં. હિ. પૂ. ૬૫૨
જે સમયથી અયંતિની ગાદી મેળવી છે તે સમયથી તે સંવતે. (૧૦૩) જેમ મર્થ હિંદમાં અવંતિનું સ્થાન અનુપમ ચલાવ્યા નથી, પણ પિતાના વંશના આદિપુરૂષથી જે લેખાતું હતું અને તેને વિજેતા પોતાના જીવતરને ધન્ય બન્નેના કિસામાં તેમના પિતા જ હતા) તેને પ્રારંભ માનતા હતા તેમ ઉત્તર હિંદમાં મથુરાનું સ્થાન ગણાતું હતું. ગણાવ્યો છે ]. તેથી કરીને જ, પરદેશી આક્રમણકારોમાંના નહપાણે અવંતિ (૧૦૪) આ ઉપસ્થી એમ પણ સિદ્ધ થઈ જાય છે કે,
જીતી લઈને, તથા ચઠણે પણ અવંતિ જીતી લઈને માત્ર નામનું સ્થળ છે. તે મથુરાનું પરું નહતું જ; અને એમ પિતાને “રાજા” પરથી વિભૂષિત કર્યા છે અને પિતાના સિદ્ધ થયું તે એ પણ આપોઆપ સિદ્ધ થઈ ગયું કે તે વંશના સંવત ચલાવ્યા છે. [અલબત્ત એટલું ખરું કે, તેમણે સમયે મથુરા વિસ્તાર, માટ સુધી લંબાય નહતો.