Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 105

R
કાળગણના
[ અણમ ખંડ
મળે છે કે તે કોઈ સંવત વપરાશમાં લેવા તે છે. પણ જેમ જેમ કાળ આગળ વધતો ગયો અને હતે જ પરંતુ તેને એક નિયમ તરીકે દરેક હિંદુસ્તાન ઉપર પરદેશી આક્રમણ શરૂ થયાં તથા શિલાલેખ ઉભો કરનારે વાપર્યો હોય એમ બન્યું આવેદે તેવી પ્રજાના સહવાસમાં હિંદીઓને આવવું જ દેખાતું નથી. એટલે આપણી મુશ્કેલી તો પાછી જેવી ૫ડયું, તેમ તેમ તવારીખ નોંધવાની અને તેને માટે ને તેવી ઉભી રહેતી જ માલુમ પડે છે. પરંતુ તારીખને નિર્ણય કરવાની જરૂરિયાત ઉભી થવા એટલું હજી જોવામાં આવે છે કે, કેટલાક રાજકર્તા- લાગી. આવા પરદેશી આક્રમણકારોમાં સૌથી પ્રથમ ઓએ, પોતાના રાજમામાં બનતા બનાવાને, યવને બાદશાહ અલેકઝાંડર હતા. જો કે હિંદની પિતાના રાજ્ય આટલામાં વર્ષે તે બન્યા હતા એમ સરહદ ઉપર તે ઈરાનના શાહના હુમલાઓ આ જણાવ્યું છે. ૧૦ એટલે કેટલેક દરજે સમય વિશે અલેકઝાંડર પૂર્વની બે ત્રણ સદી ઉપર થઈ ગયા નિર્ણય ઉપર આવવાને તે હકીકત સહાયક થઈ પડે હતા. પણ તેને હિંદના આંતરિક વહીવટની સાથે છે ખરી. પણ જયાં સુધી અમુક પદ્ધતિ સર્વમાન્ય સંબંધ કે નિસબત ન હોવાથી આપણે તેને ગણત્રીમાં ન થાય અને સર્વથા તેને અનુસરવામાં ન આવે લીધા નથી. અલેકઝાંડર પછી તેના સહધર્મ ત્યાં સુધી આપણો માર્ગ તદન સરળ થઈ શકતા નથી. કેટલાક આવ્યા છે. પરંતુ તેમને હિંદી તવારીખ પૂર્વના ધમાં રાજકર્તાઓએ આવી કાઈ પદ્ધતિ જાળવી રાખવાની અગત્યતા કદાચ લાગી પણ ન ગ્રહણ કરી લાગતી નથી. તેનું કારણ એમ ધારી શકાય છે, એટલે તેમણે કઈ તારીખ ટાંકી જ નથી. છતાં છે કે, તેઓ એક તો પિતાની કાતિની આ પ્રમાણેની જે તેમને તેની જરૂરીયાત લાગી હૈત, તાયે તેમના જાહેરાત, વિશેષપણે બહાર ગવાયા કરે તે ઈચ્છતા દેશમાં વપરાતો કઈ સંવત્સરજ તેમણે વાપર્યો હોત. નહી હૈય; તેમ વળી બીજું, તે સમયે આવા ઐતિ. એટલે પ્રથમમાં પ્રથમ જે કઈ હિંદી પ્રદેશના હાસિક કાર્યની મહત્વતા પીછાણવામાં પણ આવી રાજકર્તાઓ–પછી તે હિંદી છે કે અહિંદી હો-સંવત્સ નહીં હોય.
રનો ખરી રીતે અને સામાન્યપણે ઉપયોગ કરવા આવી સ્થિતિ મહાવીર પછી લગભગ ત્રણ સદી માંડયો હોય, તો મારી નજરમાં તે ભૂસક ક્ષહરાટ સુધી તે જૈન ધર્માનુયાયીઓએ ચલાવી લીધી જણાય અને તેને પુત્ર નહપાણ દેખાઈ આવે છે. તેમણે
(૯) C. A. R. pref. CXC:-with the silver ચલા નહીં હોય. માત્ર ધર્મ પ્રવર્ત કને જે સંવત ચાલતે coins of Chasthan, begins the use of patrony હશે. જેમ વિક્રમાદિત્યે સંવતની શરૂઆત કરેલી, તેમ તેની
mics which is the chief characteristic of દેખાદેખીમાં ચઠણે તથા ગૌતમીપુત્ર શાતકરણએ પણ આરંભ this dynasty and which together with the કર્યો હશે. કદારા ટ્રેષમાને શ્રેષમાં વિક્રમ સંવત નાબુદ પણ regular practice of dating the coins, has કરી નાંખ્યા હોય. એટલે સંવત ચલાવવાનું પ્રથમ માન જેમ made it possible to restore the outlines of વિક્રમને ખાતે નોંધવું પડશે; તેમ ધર્મ પ્રવર્તક કે તેના its geneology and chronology with remarkable
સંવત્સરની મહત્તાને ઓછપ આપવાનું શરૂ કર્યાનું કલંક completeness=ા. આ. રે. પ્રસ્તાવના પૃ. ૧૯૦-ચટ્ટણના
પણ તેને શીરેજ ચેટશે. વિક્રમ સંવાર જે કેટલોક વખત પાના સિક્કામાં પિતૃકુળની વપરાશનો આરંભ થયો છે. તે
વપરાતે અદૃશ્ય થયે છે તેનું કારણ પણ આવી રીતે (૫દ્ધતિ) આ વંશ માટે ખાસ લાણિક છે. સાથે તેમણે
અન્ય સંવત્સરાની ઉત્પત્તિ થયાને લીધેજ સમજી શકાય જે નિયમપૂર્વક સાલ નેધવા માંડી છે, તેથી તે તે, વંશા
તેમ છે. (આગળ જુઓ) વળી તથા સમચાવળી બને અચુક રીતે સંપૂર્ણ બનાવવામાં (૧૦) શિલાલેખમાં સમ્રાટ પ્રિયદર્શિને તથા હાથીગુફાના પગી થઈ પડી છે. (મારૂં ટીપણુઃ- આથી સ્પષ્ટ સમજાય લેખમાં સમ્રાટ ખાર આવી પદ્ધતિ વાપરી છે. છે કે આ લેખકના મત પ્રમાણે ચાના સમય સુધી એટલે સિકામાં ત્રિકટવંશી રાજાઓએ પણ આ પતિને ઉપયોગ
ઈ. સ. ના આરંભ સમય સુધી, કઈ વંશે પિતાને સવત કર્યા છે (જુઓ ૫૩ ૫.૪૦૩ નં.૧૦૩-૧૦૪ સિક્કાનું વર્ણન)