Prachin Bharat Varsh Part 02

SR No.: 032484
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1936
Total Pages: 532
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 72

ભારતવર્ષ ]
દોરવણું આ બે ધારણ અનુસાર દરેક રાજ્ય, સ્વતંત્ર પ્રજા કે પોતાના વંશની કઈક વિશિષ્ટતાસિકાની અવળી સત્તાક રાજ્ય તરીકજ અસ્તિ
reverse બાજુ ઉપર કોતરતાઃ પછી જેમ જેમ ગણતંત્રની ઘરાવતું હતું, અને કાળ દેવની જમાનો આગળ વધતો ગયો ને જમીન શિષ્ટતા અને દુષ્ટ અસર મનુષ્યજાતિ ઉપર મેળવવાનો૧૦૬–છતાંય સ્વાહા કરી જઇને પિતાના તે સમયના જયાં સુધી નહોતી પડી, રાજ્યના વિસ્તાર વધારવાનો તો નહીં જલ્લભ પ્રદિપ્ત સિક્કાઓ ત્યાં સુધી તો કોઈ પણ થતો ગયો એટલે લશ્કરની ૧૦૭ ગોઠવણ કરવી પડી,
રાજ્ય જ્યારે બીજા ઉપર તેની રચના થઈ. આયુ અને શસ્ત્રો સજાયાં ૧૦૮ હુમલો૧૦૩ લઈ જઈ, પિતાના હરીફને પરાસ્ત છતાં હાલના જેવાં પ્રાણધાતક શસ્ત્રો૧૦૯ નહોતાંજ કરતું ત્યારે, તેના મુલકને પોતાના રાજ્યમાં ભેળવી ન નિમયાં. આટઆટલું છતાંએ રાજકર્તાઓને લેતાં માત્ર એવી શરતેજ કરાવતું કે જેથી, વિજેતા પિતાના નામની કે-અંગત કીર્તિની–નહોતી પડી પક્ષના ઉચ્ચપણને સ્વીકાર ગણાય. આ કારણથી જ કે જેથી તેઓ પોતાના નામાદિ સિક્કા ઉપર કોતરે. તે સમયના કોઈ પણ રાજ્યના સિક્કા ઉપર, કેદની જે કાંઈ તેમણે ફેરફાર કર્યો છે એટલેજ કે તાબેદારી બતાવનારૂં અશ માત્ર ૫ણ ચિન્હ દેખાતું સવળી ઉપર જે ધાર્મિક ચિહ કોતરતાં તેને નથી. જો કે આપણે જાણીએ છીએ કે તે રાજ્ય બદલે, ( અંહીથી અભિમાને પસાર કરવા માંડ બીજાનું ખંડિયું હતું છતાં ૧૦૪ માત્ર તેઓ પિત ગણાશે ) તે બાજુએ પિતાનાં જાત-વંશ કે પિતાનાં ધાર્મિક ચિહેજ સિકકાઓ ઉપર obve- પ્રાંતનું ચિન્હ દાખલ કર્યા અને ધાર્મિક ચિહ
ce સવળી ૧૦૫ બાજુ કતરતા અને દેશદેશના કોતરવાનું અવળી બાજુ ઉપર લઈ ગયા. એટલે કે સિકકાઓથી પોતાના જુદા તરી આવે માટે, પ્રાંતીય
અત્યારસુધી જે સવળી ઉપર હતું તે
અને હવે તેને બહાર લાવવાના પ્રયાસ થઇ રહેલ છે, તેમ બાકીના ક્ષેત્રો વિશે પણ કમેક્રમે હકીકત બહાર આવીને ધાર્મિક ક્ષેત્ર વિષેના અભિપ્રાય જેવો અભિપ્રાય બંધાતો જશે. વળી સરખા, ૫.૩ ની હકીકત.
(૧૦૨) સરખાવો પૃ. ૧૭ ઉપર પ્ર, ૩ ની અને પૃ. ૧૮ ઉપર ઝ, ૫ ની હકીકત.
(૧૦૩) આ સમયે હુમલાનું કારણ મુખ્યતા એ સ્ત્રીમેળ વવા પૂરતું જ દેખાતું: જમીન મેળવવાનો લોભ તે સમયે નહે. (જુઓ પુ. ૧, પૃ. ૭ નું લખાણ તથા ટી.નં. ૧૧).
(૧૦) કે, એ. ઇ. પટ ૨-૩ માં જુઓ તક્ષિલાના સિકકાઓ. તે દેશ પ્રથમ પુલુસાકીને તાબે હતો ને પછી કેટલાયની સત્તા તેના ઉપર ફરી ગઈ છે: ઓદંબર, કુલુંદ, આયુધ્ધા; પાંચાલ, મથુરા, અયોધ્યા, વિગેરેના સિકકાઓ જુઓ (પટ નં. ૪ થી ૯ સુધી) આ બધા કેશલપતિને તાબે હતા છતાં કોઈ ઉપર ધાર્મિક ચિન્હ અને પ્રાંતિય સાંકેતિક ચિન્હ સિવાય, એક બીજાને તાબે ગયા હોય તેવું કોઈ ચિન્હ કોતરાયું દેખાતું નથીજ.
(૧૦૫) સિક્કાઓમાં મુખ્ય બાજુ હમેશાં obverse ગણુય: ને reverse, ગૌણું કહેવાય; તેથી જે વસ્તુ obverse ઉપર અંકિત થઈ હોય તેની પ્રાધાન્યતા છે એમ સમજી શકાય.
(૧૦૬) ઉદયન ભટે ઠેઠ સિંહલદ્વીપ સુધી જીત મેળવી હતી, છતાં દરેક રાજ્ય સ્વતંત્ર રીતે વહીવટ ચલાવતું હતું.
(૧૦૭) નંદિવર્ધન ઉફે નંદ પહેલાથી સંગઠિત રીતે લકરી કવાયત વિગેરે દાખલ થયું લાગે છે. જોકે તેનું બીજ ઉદયન ભટ્ટથી પાયું હશે.
(૧૦૮) પુરાણું હથીઆરે, પત્થરનાં લાકડાનાં કે, જલદી બુઠાં થઈ જાય તેવી ધાતુનાં હતાં.
(૧૦૯) વધારે તેજદાર શોની શરૂઆત ચંદ્રગુપ્તના કે કદાચ તેની પહેલાના, નવમાં નંદના સમયથી થઈ લાગે છે. (પુ. ૧લું ૫. ૩૬૫ માં શટડાળ મંત્રીએ, પિતાના ઘરમાં શસ્ત્રો ઘડાવવા માંડ્યા એમ જે હકીકત છે તે સાથે સરખાવ) બાકી વિશેષ પ્રકારેલશ્કરી સંગઠન અને હથીઆરનું સરજન, જ્યારથી હિંદને યવન પ્રજાને સંસર્ગ થયે (Alexander the Great ના સમયે