Prachin Bharat Varsh Part 02

SR No.: 032484
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1936
Total Pages: 532
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 339

૨૮૦. અશોકવર્ધન
[ પ્રથમ અશોકનું નામ છે, એમ સાબિત કરવા પ્રયાસ કર્યો હતો) અને વિશ્વાસુ રાજકર્મચારીઓને અવંતિ કર્યાનું વાંચ્યું નથી.
મોકલી બાદશાહને છાજે તેવા બડા ઠાઠમાઠથી, કુમાર કુણાલ કે જેણે અંધ બન્યા પછી કુમાર સંપ્રતિની પધરામણી પાટલિપુત્રમાં કરાવીને પિતાનું શેષ જીવન આનંદમાં પસાર કરવા વિધિપૂર્વક તેને ગાદીએ બેસાર્યો હતે. (આ વખતે માટે સંગિત શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરી મોટી બાળકુમારની ઉમર માત્ર દસ માસની જ હતી,૧૧૯ નામના મેળવી હતી તે અમુક હેતુપૂર્વક૧૭ ઈ. સ. પૂ. ૩૦૩ ) અને તે જ્યારે પુખ્ત ઉમરે ઉજૈનીથી પાટલિપુત્ર આવી ચડ્યો હતે; તેને પહોંચી રાજ્યાભિષેકને પામે ત્યાં સુધી તેના વાલી અણધાર્યા સંજોગોમાં મેળાપ થયો હતો અને તરીકે, રાજ્યઘૂરા પિતાના હાથમાં રહેશે એમ પિતાને પુત્ર પ્રાપ્તિના-એટલે અશોક સમ્રાટને પૌત્ર જાહેરાત આપી બાળકુંવરને પાછો અવંતિ રત્ન જન્મેલ હેવાના અતિ આલ્હાદકારક સમાચાર પહોચાડવામાં આવ્યો. આપ્યા હતા. આથી સમ્રાટે, પિતાના શિર પરનો
આ બાજુ હવે પિતે તદ્દન નિવૃત્ત જીંદગી બજે હલકે કરવા, (કારણ કે જીંદગીથી અનેક
જ ગાળવાનું ઠરાવ્યું રીતે કંટાળી ગયા હતા તેમ ધાર્મિક જીવન તરફ શેષ જીવન બૌદ્ધ ગ્રંથ આધારે તે વૃત્તિ વધારે ને વધારે દેરાતી જતી હતી ) તથા,
એમ પણ જણાવાય છે કે, પિતે જ કુમાર કુણાલને અંધ થવાના કારણ તેણે દાન દેવું શરૂ કર્યું હતું. તે એટલે સુધી કે ભૂત છે, એમ હાર્દિક શૈલ્ય જે તેને સાલ્યા કરતું રાજા તરીકે તેની પાસે કંઇજ ન રહ્યું છે કે આ હતું. તેના પશ્ચાતાપના ઉતાર તરીકે, તુરત જ તે બનવા જોગ નથી જ, કારણ કે એક તે પોતે બાળકુમાર સંપ્રતિ મગધની ગાદી ઉપર પિતાને હવે સ્વતંત્ર સમ્રાટ નહોતે, પણ માત્ર વાલી જ ઉત્તરાધિકારી નીમવાને ઈચ્છા તેણે સ્વયં પ્રકટ કરી હતા. છતાં ધારે કે, કુલ મુખત્યાર હોઇને દાન દીધી ( અહીં ખાસ કહેવાની જરૂર છે કે, યુવ- દેવામાં બધા પૈસે વાપરી દીધું હોય, તે પણ રાજ કુણાણ અંધ બન્યું એટલે રિવાજ મુજબ એટલું તે સ્વીકારવું પડશે, કે તેણે ગમે તેટલું તેને ગાદીપતિ નીમી ન શકાય તે વિચારે તેનું હદય અઢળક અને અનંત દ્રવ્ય વાપર્યું હોય અને દુઃખથી વિદારાતું હતું. તેમ વળી કઈક ઉત્તરા રાજ્યની જમીન પણ દાનમાં બક્ષીસ તરીકે ધિકારી નીમ તે જોઈએ જ. તેથી બીજા પૌત્ર દઈ દીધી હેય.૧૨૦ છતાંય નામશેષ તો રહેવું જ ગણાતા કુમાર દશરથને૧૧૯ તે પદ ઉપર નિયુક્ત જોઈએ ) અને જ્યારે સંપ્રતિના રાજ્યાભિષેકની
( ૧૧૭ ) કુમાર કુણાલનું જીવન વૃત્તાંત વણવતે દશિને જણાવ્યું છે. અલબત્ત તે પ્રશસ્તિને અત્યાર સુધી ટૂંક ફકરો જુઓ (પરિશિષ્ટ પર્વની હકીકત આધારે ) જે અર્થ કરાય છે અને મેં જે અર્થ કર્યો છે, તે બેમાં
( ૧૧૮ ) જુએ ઉપર પૃ. ૨૬૫ માં (૪) બહુ ફેર છે ખરે- પણ મારું મંતવ્ય કેટલે દરજજે દશરથ કુમારની હકીકત..
વ્યાજબી છે તેને લગતાં કારણો તથા દલીલે વાંચીને ( ૧૧૯ ક. સૂ સુ. ટી. પૃ. ૧૨૭ “ સંપ્રતિને વિચારી જેવાં. અને તે બાદ નિર્ણય ઉપર આવવા જન્મતાં જ રાજ્ય મળ્યું, ”
વાંચક વર્ગને વિનંતિ છે. જુઓ આ પુસ્તકને અંતે ( ૧૨૦ છે જુઓ આગળ ઉપર દ્વિતીય પરિ- પરિશિષ્ટ ) સમ્રાટ અશોક માટે કહેવું પડશે કે
જે આ પ્રમાણે તેણે આચરણ ચલાવ્યું હોય તેણે પોતાના ધર્મ ઉપરની શ્રદ્ધામાં, પિતાના માથે ઉપાડી તે ( અને તેમ ચલાવ્યું હતું તે સુદર્શન તળાવની લીધેલી જવાબદારીનું (એક વાલી તરીકેની ) વિસ્મરણું પ્રશસ્તિ ઉપરથી સાબિત થાય છે કેમકે, તેના પિતાના થવા દીધું છે. ( Dotage=વૃદ્ધપણામાં બુદ્ધિને વિભ્રમ હાથે બાહુબળથી બધા પ્રદેશે જીતી લીધાનું પ્રિય- થાય તેમ, “સાઠે બુદ્ધિ નાઠીની કહેવત તે સુપ્રસિદ્ધ છે.)