________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ તેરાપંથ સંઘના ચતુર્થ આચાર્ય શ્રીમદ્ જયાચાર્યની શ્રુત-સાધના
ડૉ. રશ્મિભાઈ ઝવેરી
તેરાપંથ ધર્મસંઘના ચતુર્થ આચાર્ય શ્રીમદ્ જયાચાર્યના મારવાડના - રોયટ ગામના હતા. એમનો જન્મ વિ.સં. ૧૮૬૦માં થયેલો. એમણે નવ વર્ષની ઉમરે દ્વિતીયાચાર્ય શ્રી ભારમલજી પાસે વિ.સં. ૧૮૬૯માં દીક્ષા લીધેલી. વિ.સં. ૧૯૦૮માં ચતુર્થ આચાર્ય બન્યા, અને ૧૯૩૮માં નિર્વાણ પામ્યા.
મુનિ જીવનમાંજ એમણે એમના વિદ્યાગુરુ હેમરાજજી સ્વામી પાસે જેનાગામનો ઊંડાણથી અભ્યાસ કર્યો. હેમરાજજીસ્વામી તેરાપંથ ધર્મસંઘના સ્થાપક પ્રથમાચાર્ય શ્રી ભિક્ષુ સ્વામીના એક પ્રમુખ શિષ્ય હતા. શ્રી ભિક્ષુ સ્વામીએ જેનાગમોનો આદ્યોપાંત અભ્યાસ કરી જૈન દર્શન અને તત્ત્વનું પ્રતિપાદન રાજસ્થાની ભાષામાં કર્યું હતું. પોતાના મૌલિક ચિંતનના આધાર પર અહિંસા દાન, દયા, આદિ ગહન વિષયો પર એમણે આડત્રીસ હજાર પદ્યોની રચના કરી હતી. જયાચાર્ય શ્રી ભિક્ષુસ્વામીના સાહિત્યનો ઊંડાણથી અભ્યાસ કર્યો અને પોતાની પ્રખર પ્રજ્ઞા દ્વારા એ સ્વામીજીના ભાષ્યકાર બની ગયા હતા.
એમનામાં મતિ, બુદ્ધિ અને પ્રજ્ઞાની ત્રિવેણી પ્રવાહિત હતી. એમની અંતર ભાષા પ્રજ્ઞા હતી અને બાહ્ય ભાષા રાજસ્થાની, તેઓ અત્યંત મેધાવી હતા. એમણે એમના જીવનકાળમાં સાડા ત્રણ લાખ પદ પરિમાણ શ્રુતનું સર્જન કર્યું હતું. તત્ત્વજ્ઞાનથી ભરપૂર અને દુર્ગમ એવા પંચમ જૈનાગમ ભગવતીનો એમણે રાજસ્થાની ભાષામાં પદ્યાનુવાદ કર્યો હતો. એમની “ભગવતી-જોડ ૫૦૧ વિવિધ રાગિણિયોમાં ગેય ગીતિકાઓની રચના છે, જે રાજસ્થાની ભાષાની સૌથી મોટી રચના માનવામાં આવે છે. ૧૯ વર્ષની અવસ્થામાં એમણે પન્નવણા જેવા ગંભીર આગમનો પદ્યાનુવાદ કર્યો હતો. એમની શ્રુત સાધનામાં આગમોનો અનુવાદ તથા ટીકા અને
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
