________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬
કર્ણાટકના મધ્યકાલીન શિલાલેખોમાં મને દિગમ્બર પટ્ટાવલીઓમાં તેમના સંપ્રદાયના અનેક મહાત્માચાર્યોનો ઉલ્લેખ થયેલો જોવા મળી આવે છે. પરંતુ માનતુંગનું નામ ક્યાંય જોવા મળતું નથી.
આ ઉપરાંત દિગમ્બર સંપ્રદાયમાં માનતુંગ જેવા મહાકવિ સુપ્રસિદ્ધ આચાર્યનું નામ મધ્યકાળમાં બીજા મુનિઓએ ધારણ કર્યું હોય એવો એકપણ દાખલો મળતો નથી. દિગમ્બર સંપ્રદાયમાં તો સિંહનંદી, સમન્તભદ્ર કુમદચન્દ્ર, પ્રભાચન્દ્ર વગેરે જેવા મહાન આચાર્યોના નામ પાછળથી બીજા મુનિઓએ ધારણ કરેલા વારંવાર જોવા મળે છે. જ્યારે શ્વેતામ્બર સંપ્રદાયમાં “માનતુંગના ધારણ કરવાવાળા અનેક મુનિઓના ઉદાહરણ જોવા મળે છે. જેવી રીતે વજસેન, હરિભદ્ર, ધર્મઘોષ, સિદ્ધસેન, ભદ્રગુપ્ત, જિનભદ્ર વગેરે પ્રાચીન પ્રસિદ્ધ આચાર્યોના નામ અન્ય મુનિઓએ ધારણ કરેલાં જોવા મળે છે. તેવી જ રીતે મુનિ માન્યા અને પાછળથી જિનસિંહ નામના આચાર્ય પાસે દીના ગ્રહણ કરી હોવાનું કહ્યું છે. મહાન આચાર્ય “સિધ્ધર્ષિ એ સ્તોત્ર' શબ્દના ઉદાહરણમાં “ભક્તામર સ્તોત્ર' ને લીધું છે. મુનિશ્રી કલ્યાણ વિજયે ચંદ્રકલની પાટ પરંપરા આપી છે. પણ તેમાં સમયક્રમ તફાવત જોવા મળે છે. આ મહાભય અને મહાપ્રતિહાર્ય સંબંધિત શ્લોકો પણ તેઓ શ્વેતામ્બર સંપ્રદાયને હશે. એ તરફ અંગુલીનિર્દેશન કરે છે. વિવિધ મુદ્દાઓની ચર્ચાબાદ ક્યાંય પણ વિદ્વાનો એક મત જોવા મળતાં નથી. તેથી કહીને શ્રી માનતુંગસૂરિ શ્વેતામ્બર સંપ્રદાયના હતા કે દિગમ્બર સંપ્રદાયના હતા તે નિર્ણય કરી શકાતો નથી.
આજે પણ શ્રી માનતુંગસૂરિજી રચિત ભક્તામર સ્તોત્ર જૈન ધર્મીજનના હૃદયમાં એક અનોખું સ્થાન ધરાવે છે આવા મહાન યુગ પુરુષને કોટિ કોટિ વંદન.
હું
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
