________________
સપુરુષો પનિહારી સમાન છે
સંતોના ચાતુર્માસ પરિવર્તનનો દિવસ હતો. ધર્મસભામાં જ્ઞાનજ્યોત પ્રજ્વલિત થઈ રહી હતી. તેના દિવ્ય તેજલીસૌટામાં અધ્યાત્મના અદભુત રંગોની છટા હતી. સંતે કહ્યું કે શાસ્ત્રોમાં જે જ્ઞાન પડેલું છે તે કૂવામાં પડેલા પાણી જેવું છે. અને જ્ઞાનીઓ સોનાની ખાણના ખાણિયા સમાન છે. સંતના શ્રીમુખેથી બોલાયેલ ચિંતનની ચિનગારી સમાન આ નાનકડું વાક્ય આપણા જીવનને પરમપ્રકાશના પંથે લઈ જનાર છે.
કૂવામાં પાણી તો પુષ્કળ છે, પરંતુ કૂવા કાંઠે ઊભા ઊભા પાણી જોવાથી પાણી પી શકાતું નથી કે તરસ છિપાતી નથી. સીંચણિયાને ગાગર સાથે બાંધી અને ગાગરને કૂવામાં ડુબાડવામાં આવે અને તે પાણીથી ભરાઈ જાય પછી સીંચી અને પનિહારી પાણી બહાર કાઢવાનો પુરુષાર્થ કરે છે. કૂવાથી ઘર સુધી બેડું માથે ઊંચકી અને પનિહારી તે પાણીને સ્વચ્છ ગરણાથી ગાળીને પાણિયારાના ગોળા કે ઘડામાં ઠાલવે છે.
કૂવા સમુદ્ર કે સરોવરના પાણીને અલગ અલગ સ્થાનનાં નામ દઈ શકાય, પરંતુ આકાશમાંથી વરસતી વર્ષા કે ઝાકળબિંદુને કોઈ નામ ન દઈ શકાય. ભલે તે વિશ્વના કોઈપણ ભાગમાં વરસે એમ, ધર્મ આકાશી જળ છે. તેને કોઈપણ પ્રાંત દેશ કે માનવસમૂહના ધર્મનું નામ કે કોઈપણ સંપ્રદાયનું નામ આપીએ છતાં તેના સનાતન તત્ત્વોને તુષારબિંદુ સ્વરૂપે સ્વીકારીશું તો તેની પવિત્રતા કાયમ ટકી રહેશે.
જેમ પનિહારી, પાણી સીંચવાનો પુરુષાર્થ કરી કૂવાના જળને આપ્તજનોની તૃષાતૃપ્ત કરવા સમાન બનાવે છે તેવી જ રીતે સત્પરુષો શાસ્ત્રરૂપી કૂવામાંના જ્ઞાન જળને પોતાના પુરુષાર્થથી આકાશી જળ જેવું નિર્મળ બનાવી, જિજ્ઞાસુઓની જ્ઞાનપિપાસા સંતોષે છે. જ્ઞાની પુરુષો આ શાસ્ત્રો વાંચી વિચારી, ઊંડું, ચિંતન મનન કરી પોતે સમજી અને અધ્યાત્મના અર્થગંભીર રહસ્યો આપણને સરળ ભાષામાં સમજાવી આપણા પર ઉપકાર કરે છે.
અધ્યાત્મ આભા
૫૬
