________________
સાંપ્રત જીવનમાં ભગવાન મહાવીરનો દષ્ટિકોણ
જૈનધર્મ માનવજાતને સુખી, શાંત અને સમૃધ્ધ કરવા ધર્મ અને મોક્ષની ભૂમિકા સજ્જ બનાવવા માટે ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ નામના ચાર પુરુષાર્થોની અહિંસા આધારિત સંસ્કૃતિ બતાવી.
માનવજીવનનું લક્ષ મોક્ષ જ હોવું જોઈએ. તે સાધ્ય સિધ્ધ કરવા માટે ધર્મ જ સાધન બની શકે. મોક્ષમાર્ગમાં અર્થ અને કામ લક્ષે પહોંચવા માટે અંતરાય પેદા કરે તેવા છે તે ખરું, પરંતુ વહેવારિક જીવનના તો આ બે અવિભાજ્ય અંગો છે. પરંતુ અર્થ અને કામમાં ધર્મ, સંયમ, નિયમ અને વિવેક હોય તો તેમાનું બાધક તત્ત્વ દૂર થઈ શકશે.
અર્થમાં નીતિ, નમ્રતા અને સંતોષ નામનાં ધર્મો, કામમાં સદાચાર, વૈરાગ્ય અને સંતોષ નામના ધર્મો જો અભિપ્રેત હોય તો તે અર્થ અને કામને પણ પુરુષાર્થ બનાવી દે છે.
સાંપ્રતજીવનમાં ભગવાન મહાવીરની વાણીને લક્ષમાં રાખીને જીવન શૈલી અપનાવીએ તો જીવનમાં સત્ત્વશીલતા અને શાંતિ પ્રસ્થાપિત થાય તેમાં કોઈ શંકા નથી. ભારતીય પ્રજાના ભૌતિક અને અધ્યાત્મ વિકાસના મૂળ તપાસવા જેવા છે.
સૂક્ષ્મ અને સ્થળ અહિંસાનો જીવનમાં સ્વીકાર એટલે કોઈને દુઃખ ન પહોંચાડવું, કોઈનું શોષણ પણ ન કરવું. અને જીવમાત્રના જીવનના પૂર્ણ અધિકારનો સ્વીકાર કરવો. આમાં વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓની રક્ષા પણ સામેલ થઈ જતી હતી. ભૌતિક જીવનમાં સાધન શુદ્ધિના સ્વીકારને કારણે જીવનમાં શાંતિ અને સમૃદ્ધિ હતાં.
પ્રજા અને શાસનકર્તાઓ સંતોના નિયમન હેઠળ હતા. ધર્મગુરુઓની આજ્ઞામાં હતા. એ ભારતીય પ્રજાના આધ્યાત્મિક વિકાસનું મૂળ છે.
અધ્યાત્મ આભા
