Page Text
________________
જૈન દર્શન : મનોવૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ
મનોવૈજ્ઞાનિકો, મનોચિકિત્સકો માનવીના મનની દશાનો અભ્યાસ કરી તેનું પ્રથક્કરણ કરી કેટલાંક તારણો કાઢે છે. મનોચિકિત્સકો દૈહિક અને મનોદૈહિક રોગોનો પોતાની કાર્યપદ્ધતિ દ્વારા ઉપચાર કરે છે. કોઈપણ શારીરિક રોગ, માનસિક રૂણતા સાથે સંબંધ ધરાવે છે. મનોચિકિત્સકો મન અને શરીરશુદ્ધિ સુધીના મર્યાદિત ઉપચાર કરે છે. જ્યારે જૈન દાર્શનિકોએ શરીરશુદ્ધિમાં અટક્યા વિના આત્મશુદ્ધિની ઉપચાર પ્રક્રિયાને અનિવાર્યપણે જોડી દીધી છે. કારણ કે તેનો વિરોગ નિવારવાવાળા પરમ વૈધરાજ છે.
યુરોપની પુન: જાગૃતિના કાળે ત્રણ વિદ્વાનો ઉદયમાં આવ્યા, માર્કસ, આઈન્સ્ટાઈન અને ફ્રોઈડ આ ત્રણે વિદ્વાનોએ ક્રમશ: સામ્યવાદ સાપેક્ષવાદ અને મનોવિજ્ઞાનની વિચારધારાનો પ્રારંભ કર્યો આજ દિશામાં જ જૈનદર્શનનું મનન કરવામાં આવે તો વિશ્વમૈત્રીની મિતિમ સવ્ય ભૂએસુ ગાથા માર્કસના સામ્યવાદની સમર્થન કરતી દષ્ટિગોચર થાય છે. આવી જ રીતે જૈનદર્શનનો મૌલિક સિદ્ધાંત અનેકાંતવાદ પણ સાપેક્ષવાદની તદ્દન સમીપ છે. કર્મવાદ જૈનદર્શનનો આધારસ્તંભ છે. જેની અસ્પષ્ટ છાયા આપણે ફ્રોઈડવાદમાં જોઈ શકીએ છીએ.
ફ્રોઈડવાદના મત અનુસાર દરેક વ્યક્તિના મનની ઈચ્છાઓની છાપ તેના વ્યક્તિત્વ પર પડે છે. ઈચ્છાપૂર્તિ ન થાય ત્યાં સુધી તેને શાંતિ મળતી નથી. જૈન મત અનુસાર સર્વે મનુષ્યનો જીવાત્મા સાંસારિક કાર્યોને કારણે નિરંતર કર્મબંધ કરતો રહે છે. જ્યારે આશ્રવ રોકી, સંવર ભાવમાં આવી, કર્મોની નિર્જરા કરે ત્યારે જ પરમ આનંદ પામી શકે. ફ્રોઈડવાદે માત્ર મનુષ્ય જાતિનું જ વિશ્લેષણ કર્યું છે. જ્યારે જૈનદર્શન સંપૂર્ણ જીવાત્માને લઈને આગળ વધે છે. સંપૂર્ણ જીવાત્મા એટલે અહીં જીવ કોઈપણ યોનિમાં, ગતિમાં કે પર્યાયમાં કર્મબંધ કે કર્મનિર્જરા કરે તેને પલ્પ ગણત્રીમાં લે છે. આમ પૂર્વજન્મના કર્મ અને સંસ્કાર પણ લક્ષમાં લે છે.
= ૧૧૯ -
૧૧૯
| SR No. | 032401 |
| Book Title | Adhyatma Abha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunvant Barvalia |
| Publisher | Navbharat Sahitya Mandir |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 150 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |