________________
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ ફલનિદર્શન
આવેશ અને મેહથી ઉત્પન્ન થયેલાં લગ્ન કસોટીમાં સાંગોપાંગ પાર ઊતરી શકતાં નથી. ગૃહસ્થાશ્રમનું નાવ જેમ જેમ આગળ ધપતું જાય છે, તેમ તેમ તેવા યુગલને અવનવા અનુભવો થતા રહે છે. ધીમેધીમે વય વધતાં સૌંદર્યનું આકર્ષણ ક્ષીણ થતું જાય છે, અને સુખદુઃખમાં પરસ્પરની વૃત્તિઓની કસોટી પણ થતી જાય છે. - આવા પ્રસંગે યુવાનની મહત્ત્વાકાંક્ષાના હવાઈ કિલ્લાઓ એક પછી એક જમીનદોસ્ત થતા જણાય છે, ત્યારે પિતાની સાહસવૃત્તિનું અને ભૂલનું તેને ભાન થાય છે ખરું. પરંતુ હવે તે તેઓ જીવનની મુસાફરીમાં બહુ આગળ વધી ગયેલાં હોય છે. તેથી પ્રકૃતિના અણબનાવમાં પણ તેમના ગૃહસ્થાશ્રમનું રસિયું ગાડું સુખે અગર દુઃખું પસાર થયે જ છૂટકો છે. તેઓ ભલે તે સમયે સમાજ તરફ શાપ વરસાવે, પરંતુ નથી તેમાં સમાજના બંધારણનો દોષ કે નથી ઇતરને દેષ; દોષ માત્ર તેમની પોતાની જ વૃત્તિને છે. વડીલેએ શું કરવું?
આથી જ આવા ભવિષ્યથી બચવા માટે નીતિકારોએ વરકન્યાના ગુણદોષને ભાર અનુભવી વડીલેને સોંપ્યો છે. કારણ કે તેઓ પરસ્પરની વય, ઉભયનાં માતાપિતાની કુલીનતા, કન્યાની યોગ્યતા અને સગુણાદિની પરીક્ષા કરવાનો પાકે અનુભવ ધરાવે છે. - જે વડીલે નિસ્વાથી અને પ્રજાના હિતૈષી હોય છે તેઓ પોતાની ફરજને બરાબર સમજી શકે છે, અને પોતાની સંતતિનું ગૃહસ્થજીવન સુંદર રીતે પસાર થાય તેવી ગ્ય જેડીની પસંદગી કરી આપે છે. તે પસંદગી થયા પછી પોતાની સંતતિને પણ તે વસ્તુસ્થિતિનું યથાર્થ ભાન કરાવી, તેઓની પાકી અનુમતિ મળ્યા પછી જ તેઓનાં લગ્ન કરી આપે છે. આવા
