________________
લગ્નચર્ચા
૨૩
પસંદ કરવા જેવી લાગી, પણ એ કન્યા વિવાહ માટે સંમત નહોતી. બીજી કન્યા પસંદ કરી, એ વિવાહિત જીવન ઈચ્છતી હતી.
ગાંધીજીએ પોતાની સ્વભાવસિદ્ધ સરળતાથી પોતાના દીકરાના ગુણદોષનું કન્યા અને એનાં માતાપિતા આગળ વર્ણન કર્યું અને વિચાર કરવા કહ્યું. ગાંધીજીએ કન્યાના ગુણદોષે પોતાના પુત્રને લખી જણાવ્યા અને પિતાની ભલામણ લખી જણાવી. કન્યામાં એક શારીરિક ખોડ હતી.
એક મિત્રે ગાંધીજીને સૂચવ્યું કે “તમારે વરકન્યાને મેળવી આપવાં જોઈએ, અને બન્નેને એકબીજાને પરિચય થવા દેવો જોઈએ. અને કન્યાની શારીરિક ખેડને નિભાવી લેવા પુત્ર કેટલે અંશે તૈયાર છે, તથા પરિચય થયા બાદ એકબીજા સાથે લગ્ન કરવા સંમત રહે છે કે કેમ, તે જોવું જોઈએ.'
ગાંધીજીને આ સૂચના ઠીક ન લાગી. એમણે કહ્યું, “મને આવી પદ્ધતિ બરાબર લાગતી નથી. આજે એ બન્ને લગ્ન માટે ઉતાવળાં થયાં છે. એમની દૃષ્ટિ આજે મોહાંધ ગણાય. એ ભેગાં થઈ “હા” ભણે તે વિચારપૂર્વક હા કહી છે એમ નહિ કહી શકાય. “ના” નીકળી શકે એવાં જેટલાં કારણો હોઈ શકે તે બન્નેને સ્પષ્ટ કરી સમજાવ્યાં છે. જેમનામાં કામેચ્છા ઉભવી છે એવાં સ્ત્રીપુરુષ, એકબીજા પ્રત્યે સકામદષ્ટિ એકવાર પિષ્યા બાદ લગ્ન કરવા ન કરવાનો ઠરાવ કરવાની છૂટ લેવા ઈચ્છે, એ મને અયોગ્ય લાગે છે. એમાં સમાજની અને ખાસ કરીને સ્ત્રી જાતિની રિક્ષા નથી. સમાજને એ અપવિત્ર કરનારી વસ્તુ છે.” ”
(“જેનતિ માંથી) આવી સાહસિક લગ્નપ્રણાલિકાને અનુસરવામાં ખૂબ જોખમ છે. યુવાનીના આવા પ્રેમપ્રસંગો બહુધા વાસનાથી જન્મે છે, તેથી તે સ્નેહ કૃત્રિમ હોવાથી ગૃહસ્થાશ્રમના જીવનકાળમાં તેનો રંગ ઝંખવાય છે અથવા નાબૂદ થાય છે.
