________________
3
વિષયનિર્દેશ
બ્રહ્મચર્યાંશ્રમના ગત પ્રકરણથી આપણે સ્પષ્ટ રીતે જોઈ શકવા કે બ્રહ્મચર્ચ્યાશ્રમ એ ગૃહસ્થાશ્રમ અને ત્યાગાશ્રમ બંનેનું મૂળ છે અને તેથી તે ત્રણે આશ્રમેાના પરસ્પર ગાઢ સંબંધ છે. વાનપ્રસ્થાશ્રમ તે લગભગ ત્યાગાશ્રમ જેવા જ હેાય છે. પરંતુ ફેર એટલે જ કે વાનપ્રસ્થાશ્રમીને ત્યાગી જેવા કડક નિયમે પાળવાના હાતા નથી, અને તેથી વાનપ્રસ્થાશ્રમી મનુષ્ય ગૃહસ્થાશ્રમને લગતાં સતર્કમાં અવશ્ય કરી શકે છે, પરંતુ ત્યાગમાÖમાં તે ગૃહસ્થજીવનને લગતા કાઈ પણ કાને સ્થાન હોતું નથી.
'
આટલા સક્ષિપ્ત પૃથક્કરણથી સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવી શકે છે કે આ બધા આશ્રમે! એકખીજાના સહાયક અને પેાષક છે. કેાઈ પણ આશ્રમ અન્ય આશ્રમને બાધક હાતા નથી.
હવે આપણે પ્રસ્તુત વિષયની ચર્ચા પર આવીએ.
ગૃહસ્થાશ્રમ અને ત્યાગાશ્રમ એ બન્નેમાં તે સંબંધમાં અનેક મતભેદ અને માન્યતાઓ એક પક્ષ કહે છે કે સ્થાશ્રમણમો ધર્મઃ । ગૃહસ્થધર્મ સમાન અન્ય કાઈ ઉત્તમ ધર્મ નથી. તેનાં કારણે નીચે
ઉત્તમ આશ્રમ કયેા ? દષ્ટિગાચર થાય છે. મૂતો ન મવિષ્યતિ ।
