________________
એતિહાસિક દષ્ટિએ અવલોકન ઉદ્બોધક
એ આવશ્યક્તા પૂરી પાડવા સારુ આવા જ પ્રસંગે ભગવાન ઋષભદેવ, કે જેઓ જૈનશાસનના આદિસંસ્થાપક ગણુય છે અને જેમને વેદમાં બહુ માનભર્યા પૂજન અને અર્ચન કરવાનાં વિધિવા મળી આવે છે, તે પોતે મનુષ્યવર્ગના ઉદ્દબોધક અને પ્રેરક તરીકે ઉત્પન્ન થયા.
તેમણે તે અવિકસિત માનવસમાજને શરીરશાસ્ત્રને લગતો તથા કૃષિવિદ્યા, વાણિજ્યવિદ્યા અને શસ્ત્રવિદ્યાને વ્યવહારુ અભ્યાસ કરાવ્યો. માનવસમાજને ટકી રહેવાને અન્નની જે અનિવાર્ય જરૂર હતી તે કૃષિવિદ્યાથી પૂરી પડી. વાણિજ્યવિદ્યાથી પરસ્પરના વિનિમયાદિ વ્યવહારમાં સરળતા આવી અને શસ્ત્રવિદાથી પ્રાણીવર્ગનું સંરક્ષણ કરવાની અનુકૂળતા પેદા થઈ. આ રીતે ભિન્નભિન્ન વિદ્યાઓના શિક્ષણમાં પણ તે વર્ગ આગળ વધવા લાગ્યા. સમાજની ઉત્પત્તિ
આવી રીતે મનુષ્યવર્ગ સેંકડો વર્ષો સુધી આ પ્રમાણે અનેક પ્રકારની અવનવી શોધ કર્યો જતો હતો અને બુદ્ધિબળને વિકસાવ્યું જતો હતો. તેવા સમયે એટલે કે મહાભારતકાળ પહેલાં એ મનુષ્યવર્ગ સમાજરૂપે પરિણત થયો. અર્થાત કે સૌ સૌનાં વિભિન્ન કર્મ પ્રમાણે તેમને ભિન્નભિન્ન સંજ્ઞાઓ પ્રાપ્ત થઈ ત્યારથી બ્રાહ્મણસમાજ, ક્ષત્રિયસમાજ, વૈશ્યસમાજ ને સમાજની રચના થવા પામી છે. આ રીતે ઉપરના વિભાગો પિતપોતાનાં વિશિષ્ટ કર્તવ્યોના સૂચક છે અને કર્તવ્યની વ્યવસ્થા સારુ જ તે રચાયા છે.
આ વર્ણવ્યવસ્થા થયા પછી માનવસમાજમાં એક બીજી આશ્રમવ્યવસ્થા ઉત્પન્ન થઈ છે. પ્રસ્તુત સ્થળે તે આશ્રમવ્યવસ્થા કયા પ્રસંગમાં જન્મી હશે તેની વિચારણું કરવી ઉચિત છે.
