________________
' સૌથી અંતના ભાગમાં ગૃહસ્થાશ્રમી જીવનમાં ક્યા કયા મુખ્ય સદ્દગુણ આવશ્યક છે તે બતાવ્યું છે.
આ ત્રણ ખંડના ત્રણ પાયા જેટલે અંશે મજબૂત થાય, તેટલે અંશે ગૃહસ્થાશ્રમની આદર્શતા સિદ્ધ થાય અને એ આદર્શતાથી જીવન રસમય અને સુખમય બને એ ભાવ પ્રગટ કરી, આ પુસ્તકનું સળંગ સંકલન આ રીતે પૂર્ણ થઈ જાય છે... એક ખુલાસે
કોઈને અહીં એ પ્રશ્ન થાય, કે “વળી મુનિને આ બધા વિષય ચર્ચવાનું શું પ્રયોજન ? એ તે માત્ર ત્યાગની જ વાતો કહે કે લખે.”
આ પ્રશ્નનું સમાધાન થોડું કરી લઉં. : મુનિનું લક્ષ્ય ત્યાગ તરફ જ હોય, અને તેના દરેક વ્યવસાયમાં પણ ત્યાગની જ પ્રેરણું હોય, તે નિર્વિવાદ વાત છે. અને તેને હું સ્વીકારું છું, પરંતુ તે ત્યાગના દૃષ્ટિબિન્દુમાં ભિન્નભિન્ન વ્યકિત પરત્વે તેની તેની યોગ્યતાના ક્ષેત્ર પ્રમાણે ઇતરને બતાવાતા ત્યાગમાં તારતમ્યતા પણ હોવી જોઈએ. આ મનુષ્યસ્વભાવને પણ ભૂલી જવો જોઈતો નથી.
તે દષ્ટિબિન્દુથી બધાને એ જ પ્રકારને એકાંત ઉપદેશ કરવો હિતાવહ નથી. કેવળ ગૃહસ્થધર્મને ત્યાગ એ જ ત્યાગને માર્ગ નથી, જેવી જેનામાં શક્તિ છે અને તેટલો તેમને ત્યાગ કરાવવો ઘટે, અને તે જ હિતાવહ છે. - આજે સમાજ બીજું તો શું પરંતુ કેટલેક અંશે માનવતાને સુદ્ધાં પરવારી બેઠો છે. એ જે ક્રમશઃ વિકાસને સપાન નહિ ચડે, તો અપૂર્વ ત્યાગને લાયક નહિ બની શકે; અને ગ્યતા વિના જે ત્યાગપંથમાં પગરણ માંડશે, તો ત્યાગને યથાર્થ રીતે આરાધવામાં
