________________
પુત્રનાં માબાપ પ્રત્યેનાં ક્તવ્ય અને અજ્ઞાન હોય છે કે “આગેસે ચલી આતી હૈ.” “વાવ વચ્ચે પ્રમાણમ્' ઇત્યાદિ કહી શતાનગતિ કરી રહ્યાં હોય છે. તેથી સામાજિક કે. ધાર્મિક ક્રિયામાં કોઈ યુવાન જિજ્ઞાસાપૂર્વક પ્રશ્ન કરે કે રૂઢિ સામે અણગમો બતાવે તો તેને તુરત જ નાસ્તિક અને અવિનીતનાં વિશેક્ષણેથી તેઓ વધાવી લે છે. કેટલાક પિતા તો ગુસ્સે થઈ જઈ ગાળો ભાંડે છે અથવા કવચિત તાડન પણ કરે છે.
આ પ્રસંગે તેને હવે પોતાને પુત્ર પુખ્ત થયો છે તેથી તેની સાથે મિત્રને છાજે તેવી સભ્યતા રાખવી જોઈએ તેવો કશે ખ્યાલ રહેતું નથી. આવી રીતે તે યુવાનને મને દુઃખ થાય તેવું કાર્ય બને છે અને એવા એવાં કારણોથી વડીલ પ્રત્યેને તેને હાર્દિક ભાવ સુકાઈ જાય છે અને પરસ્પર અસંતોષ જન્મે છે. જે પુત્રમાં કાંઈક સભ્યતા હોય છે તે આ બધું બેલ્યા વિના સહી લે છે ખરે, પરંતુ તેના માનસમાં પણ અસંતોષવૃત્તિથી અમેળના સંસ્કારે આ રીતે વધવા પામે છે. અને કેાઈવાર આવેશ કે ઉછુંખલતા આવી જાય તે આ મનોવૃત્તિ કાર્યમાં પરિણમવાને પણ સંભવ રહે છે. પુત્રોને સૂચન
આવાં માબાપને તો બીજું શું કહેવાય ? કારણ કે તેમની આવી ભૂલે સમાજની ભૂલોમાંથી જ જન્મી હોય છે. વળી તેમાંનાં ઘણુંખરાં તે બિચારાં ભોળાં અને અણસમજુ હેય છે. વળી તેઓ જે કાળમાં જન્મ્યાં હોય છે તે કાળના સંસ્કારની પણ તેમના પર મોટી અસર હોય છે. તેથી સૌથી મહત્ત્વભરી જવાબદારી આ સ્થળે પુત્રોની જ છે. એક તો તેઓ માતાના મહાન ઉપકાર તળે દબાયેલા છે, તેઓમાં યુવાનીને ઉત્સાહ છે, શિક્ષણ છે અને સંસ્કાર પણ છે. ભલે તેઓ પોતાના વિચારે અને વર્તનથી કુરૂઢિ અને કુરીતિને પરિહાર કરે અને સમાજ સામે બંડ પણ જગાવે, પરંતુ સાથે સાથે વિવેક અને સહિષ્ણુતાને ન ગુમાવે. કારણ કે અવિવેક અને અસહિષ્ણુતા એ બન્ને "
