________________
સંતતિ પ્રત્યે માબાપનુ કે વ્ય
ફરજ છે. કારણ કે પુત્ર કરતાં પુત્રીનું જીવન જેટલું વધુ દયનીય છે તેટલું જ વધુ નિરીક્ષણીય છે.
પુત્રપ્રત્યે
2
प्राप्ते तु षोडशे वर्षे पुत्रे मित्रषदाचरेत् ।
પુત્ર મેટા થયા પછી તેના પ્રત્યે માબાપેાએ તેને મિત્ર સમાન ગણી વતન રાખવું એમ નીતિકારી કહે છે. પછીથી પ્રત્યેક કા'માં તેની સંમતિ લેવી. તેની સંમતિ લેવાથી તેનું હૃદય સદા પ્રેમાળ અને પ્રઝુલ રહે છે. કદાચ તેના અને પેાતાના વિચારામાં વયનું અંતર હાવાથી તારતમ્ય સભવે છે ખરું, પરંતુ માતાપિતાની ફરજ છે કે યુવાન પુત્રના વિચારા સાંભળવા. તેના પર પોતાની દીર્ઘદૃષ્ટિ ફેરવવી અને જે ગ્રાહ્ય હોય તે ગ્રહણ કરવું અને ખાટું લાગે તે સુધારવા સારુ મીડી શિક્ષા આપવી, પણ તે વિચારને તિરસ્કાર ન કરવા. તિરસ્કાર કરવાથી તેનું અંતર દુભાય છે અને પ્રેમમાં ક્ષતિ પહેાંચે છે. તેના સત્કા માં અને સદ્વિચારમાં સાથ દેવા, તેને ઉત્સાહપૂર્ણ બનાવવે, પણ રાધ ન કરવા. તે વ્યવહારથી અનભિજ્ઞ હાય તે। પેાતાને વ્યાવહારિક અનુભવ કહેવા અને એ રીતે પ્રેમપૂર્વક તેના જીવનમાં સહાયક થવું એ પિતાની ફરજ છે. માતાના પ્રેમ તેા સદા પુત્ર પર અખંડ જ રહે છે. છતાં અધિક પુત્રો હાય તા દરેક પર સમાન પ્રેમ રાખવા. તેની ભૂલ થતી હાય તા માતૃહૃદયને છાજે તેવી ચિત મા`દિશા બતાવવી એ તેમની પણ ફરજ છે. આમ વર્તવાથી જીવનના અંત સુધી એ આખું કુટુંબ સ્નેહામૃત અને સંસ્કારસુધાથી તરખેાળ રહે છે અને તેનું વાતાવરણ કૈક પાડાશી કુટુંમેને પણ અનુકરણીય બની રહે છે.
