________________
જીવ તત્વ
પ્રશ્ન ૧૧૦-જીવને સ્વભાવ ઉંચે જવાને કેવી.
રીતે છે? ઉત્તર–જેવી રીતે તુંબડાને સ્વભાવ પાણી ઉપર તરવાને છે. જે તેના પર માટીને લેપ કરવામાં આવે તે ડુબવા લાગે છે. તે રીતે જીવને સ્વભાવ તો ઉપર જવાને છે, પરંતુ રાગ-દ્વેષ મેહરૂપી કર્મમલના કારણે તે જીવ સંસારરૂપી સમુદ્રમાં ડુબી જાય છે.
પ્રશ્ન ૧૧૨-જીવને જીવ એ પ્રમાણે શા માટે કહે છે ?
ઉત્તર-જ્ઞાન-દર્શન–સુખ અને શક્તિ એ ચાર ભાવપ્રાણ અર્થાત્ નિશ્ચયપ્રાણેથી સદા જીવિત રહે છે. કયારેય. નાશ થતું નથી. તેથી તેને “જીવ' કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૧૨-આપણા અને પરમાત્માના ભાવ પ્રાણમાં. - શું અંતર છે ?
ઉત્તર–આપણું ભાવપ્રાણ અશુદ્ધ અને પરમાત્માના. ભાવ પ્રાણ શુદ્ધ છે.
પ્રશ્ન ૧૧૩-શુદ્ધ ભાવ પ્રાણ કોને કહે છે ?
ઉત્તર–જેમાં અંશ માત્ર પણ મલિનતા ન હોય. અને પરિપૂર્ણ હોય. જેમ કે અરિહંત અને સિદ્ધ ભગવાનના જ્ઞાન-દર્શનાદિ નિર્મળ અને પ્રતિપૂર્ણ છે.
પ્રશ્ન ૧૧૪-અશુદ્ધ ભાવપ્રાણ કોને કહે છે? ઉત્તર–જે મલિન અથવા અલ્પ હોય, જેના પર:
