________________
૧૮૮
તવ પૂછ.
પ્રશ્ન ૧૬૩-એવંભૂત નય કોને કહે છે?
ઉત્તર–જે શબ્દને જે ક્રિયારૂપ અર્થ હોય તે કિયા રૂપમાં પરિણત થયેલા પદાર્થને જ જે તે શબ્દથી ગ્રહણ કરે તેને એવભૂત નય કહેવાય છે. એવંભૂત નયમાં ઉપગ સહિત ક્રિયાની પ્રધાનતા છે. આ નયના મતથી વસ્તુ ત્યારે તે નામથી કહેવાય જ્યારે તેને સંપૂર્ણ ગુણ તેનામાં હોય અને યથાવત્ કિયા કરે. એવંભૂતનય ઈન્દન કિયાને. અનુભવ કરતા હોય યાને એશ્વર્ય ભગવતા હોય તે વખતે જ તેને ઇન્દ્ર શબ્દથી બોલાવે. શકન કિયામાં પરિણત હોય ત્યારે જ શકને શક કહે અને પુરદારણ ક્રિયામાં પરિણત હોય ત્યારે જ પુરન્દરને પુરન્દર શબ્દથી સ્વીકારે છે, અન્યથા–બીજી કિયા કરતા હોય તે તે શબ્દને પ્રગ ન કરે. આ નય પૂર્વના બધા નયાથી અત્યંત સૂક્ષ્મ છે.
ઋજુસૂત્ર આદિ ચારે નયે વર્તમાન પર્યાયથી પ્રારંભીને ઉત્તરોત્તર સંક્ષિપ્ત વિષય વાળા છે. તે માટે તે પર્યાયાર્થિક નય” કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૬૮-નયવાદ એટલે શું?
ઉત્તર-વિચારોની મીમાંસા. પરસ્પર વિરૂદ્ધ દેખાતા વિચારના મૂળ કારણોને શોધીને તે બધામાં સમન્વય કરવાવાળું શાસ્ત્ર તે નયવાદ છે.
પ્રશ્ન ૧૬-નિક્ષેપ કોને કહે છે ? ઉત્તર-પ્રતિપાદ્ય વસ્તુના સ્વરૂપને સમજવાને માટે
