________________
૨૮૬
તવ પૃથ્વી જેને એક ગામ = અભિપ્રાય નથી એટલે કે જે અંશ, આરોપ અને વિકલ્પથી વસ્તુને જાણે તથા જે વિચાર લિૌકિક રૂઢિ અને લૌકિક સંસ્કારનું અનુસરણ કરે તેને નિગમ નય કહેવાય છે. જેમ કે-નિગદીયા જીવને સિદ્ધ કહે, ચૌદમાં ગુણસ્થાન વાળાને સંસારી કહે. તે એક અંશને ગ્રહણ કરીને શેષની ઉપેક્ષા કરે છે. લાકડીના ઘડાને ઘડો કહેવો તે આરોપ છે. જેમ રથને માટે લાકડા કાપવા વનમાં જતાં સુથારને કેઈ છે, જ્યાં જાવ છે? તે તે કહે કે રથ લેવા જાઉં છું, તે વિકલ્પ છે.
પ્રશ્ન ૧૬ર-સંગ્રહ નય કોને કહે છે?
ઉત્તર-પિતાની જાતિને વિરોધ ન કરીને અનેક વિષયને જે એકપણાથી ગ્રહણ કરે તેને સંગ્રહનય કહેવાય છે. જેમ-જીવ કહેવાથી બધા જીનું ગ્રહણ થઈ જાય છે.
પ્રશ્ન ૧૬૩-વ્યવહાર નય કોને કહે છે?
ઉત્તર-સંગ્રહનયથી ગ્રહણ કરેલા પદાર્થોને વિધિપૂર્વક જુદા જુદા કરે તેને વ્યવહાર નય કહેવાય છે. જેમ કે –જીવના ત્રસ અને સ્થાવર આદિ ભેદ કરવા. ઉપરોકત ત્રણેય નાની મુખ્યરૂપથી સામાન્ય દષ્ટિ રહે છે. તે માટે તિને “વ્યાર્થિક ન” કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૬૪-જસૂત્ર નય કોને કહે છે? ઉત્તર-ઋજુ યાને સરલ અર્થાત્ જે વિચાર ભૂતભવિષ્ય
