________________
- ૨૨૮
તત્ત્વ પૃચ્છા પ્રશ્ન ૧૭૦-ભેગાંતરાય કર્મ કોને કહે છે?
ઉત્તર–ત્યાગ-પ્રત્યાખ્યાન ન હોવા છતાં જે કર્મના ઉદયથી જીવ વિદ્યમાન સ્વાધીન ભેગસામગ્રીને કૃપણતાને વશ અથવા કઈ રોગ આદિ બાધાને કારણે ભેગવી ન શકે તે ભેગાંતરાય કર્મ છે.
પ્રશ્ન ૧૭-ઉપભેગાંતરાય કર્મ કેને કહે છે?
ઉત્તર–જે કર્મના ઉદયથી જીવને ત્યાગ-પ્રત્યાખ્યાન ન હોવા છતાં ઉપભોગની ઈચ્છા હોવા છતાં વિદ્યમાન સ્વાધીન ઉપભેગની સામગ્રીને કઈ રોગાદિને કારણે અથવા તે કૃપણુતા આદિથી ભેગવી ન શકે તેને ઉપભેગાંતરાય કર્મ કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૭૨–વીર્યંતરાય કમી કેને કહે છે?
ઉત્તર–શરીર નિરોગી હેય, તરૂણ અવસ્થા હોય, બલવાન હેય તે પણ જે કર્મના ઉદયથી જીવ પ્રાણશક્તિ રહિત હેય તથા સત્વહીનની જેમ પ્રવૃત્તિ કરે છે. તે વીતરાય કર્મ છે. તેનાં ત્રણ ભેદ છે. (૧) બાલવીયંતરાય (૨) પંડિત વીર્યંતરાય અને (૩) બાલ-પંડિત વિર્યાતરાય.
પ્રશ્ન ૧૭૩-બલ વીર્યાતરાય કોને કહે છે? - ઉત્તર-સમર્થ હોવા છતાં અને ઈચ્છતે હેવા છતાં પણ જેના ઉદયથી જીવ ઈચ્છિત કાર્ય કરી શકે નહિ તેને બાલવીયંતરાય કહેવાય છે. . પ્રશ્ન ૧૭૪-પંડિત વીઆંતરાય કેને કહે છે?
