________________
અજીવ તત્ત્વ
૯૧.
[1] રૂપી અજીવના ૫૩૦ ભેદ :-૧. પરિમંડલ, ૨. વૃત, ૩. વ્યસ્ત, ૪. ચતુરસ્ર, ૫. આયત. આ પાંચ સસ્થાનના પાંચ વષ્ણુ, બે ગંધ, પાંચ રસ અને આઠ સ્પર્શપૂર્વોક્ત પાંચ સંસ્થાનના પ્રત્યેકના વર્ણાદિ ૨૦ ભેદથી કુલ ૨૦૪૫ = ૧૦૦ ભેદ થયા.
કાળા, નીલા, લાલ, પીળેા અને સફેદ. આ પાંચ. વના પ્રત્યેક વણુ માં ૫ રસ, ૨ ગધ, ૮ સ્પર્શી અને ૫ સ'સ્થાન એમ ૨૦૪૫=૧૦૦ ભેદ થયા.
સુરભિગધ અને દુર્વાભગ ધ—પ્રત્યેક ગંધમાં ૫ વર્ણ,. ૫ રસ, ૮ સ્પર્શ અને ૫ સંસ્થાન એ ૨૩×૨=૪૬ થયા. પાંચ રસ–તેના પ્રત્યેક રસમાં ૫ વર્ણ, ૨ ગંધ, ૮ સ્પર્શ અને ૫ સસ્થાન. એ ૨૦૪૫=૧૦૦ ભેદ થયા. આઠ સ્પર્શીમાંથી પ્રત્યેક સ્પમાં ૫ વણુ, ૫ રસ, ૨ ગંધ, ૬ સ્પ અને ૫ સસ્થાન એ ૨૩. આ રીતે ૮ સ્પશીનાં ૮૪૨૩=૧૮૪ ભેદ થયા.
આ રીતે ૧૦૦ સંસ્થાનના લે
૧૦૦ વર્ણના
૪૬ ગંધના
૧૦૦ રસના
૧૮૪ સ્પના
99
99
99
99
કુલ ભેદ : ૧૩૦ રૂપી અજીવના થયા.
આઠ સ્પર્શીમાં એક સ્વયં અને એક વિરાધી એ સ્પર્શીને છેડીને..
