________________
શ્રી કુંથુનાથ પરમાત્માનું સ્તવન
બાકીના ૪ ભાંગામાં વસ્તુનું પૂર્ણ સ્વરૂપ આવતું નથી તેથી તેને વિકલાદેશ કહેવાય છે. જેમ કે ચોથો ભાંગો “સાત્ તિ - યાત્ નાતિ” છે. ત્યાં અવક્તવ્ય ધર્મ આવતો નથી તે માટે વિકલાદેશ થાય
. પ્રશ્ન : અહીં પણ અતિ શબ્દથી હકારાત્મકધર્મો અને નાસ્તિ શબ્દથી નકારાત્મક ધર્મો લઈએ અને યાત્ શબ્દથી અવક્તવ્યધર્મો લઈએ તો સકલાદેશ જ થાય. વિકલાદેશ કેમ કહેવાય ?
ઉત્તર : પ્રશ્ન સાચો છે. પરંતુ ચાત્ મતિ – સત્ નીતિ શબ્દવાળા ચોથા ભાગોમાં જે તિની આગળ સ્યાદ્ શબ્દ છે તે અવક્તવ્ય ધર્મનો સૂચક નથી. પરંતુ સ્તિ ધર્મો અમુક અપેક્ષાએ જ લેવા એમ અતિ ધર્મની અનેકાન્તતાનો સૂચક છે તેવી જ રીતે ચાલ્ નાપ્તિ આ વાક્યમાં પણ થાત્ શબ્દ અવક્તવ્યધર્મનો સૂચક નથી. પરંતુ નાતિ ધર્મો પણ અમુક અપેક્ષાએ જ લેવા આમ નાસ્તિધર્મની અનેકાન્તતાનો સૂચક છે.
આ રીતે ચોથા - પાંચમા - છઠ્ઠા અને સાતમા ભાંગામાં એટલે કે પાછલા ચારે ભાંગામાં જે સ્યા શબ્દ આવે છે તે પ્તિ – નાસ્તિ જે મwવ્ય એમ જે શબ્દની સાથે જોડો તેની અનૈકાન્તિકતાનો સૂચક છે. પરંતુ ત્રીજા પ્રકારના ધર્મને ગ્રહણ કરનારો નથી. માટે વસ્તુનું પૂર્ણ સ્વરૂપ તેમાં આવતું નથી. તેથી વિકલાદેશ કહેવાય છે પરંતુ સકલાદેશ કહેવાતો નથી.
હવે આ સાતે ભાંગાનું સ્વરૂપ આત્મદ્રવ્ય ઉપર સમજાવાય છે.
(૧) આ આત્મા વર્તમાન સમયે જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર-વીર્ય ઈત્યાદિ સ્વપર્યાયની પરિણતિ પ્રાયઃ ક્ષયોપશમભાવે જ હોય છે. તે માટે વર્તમાનકાળને આશ્રયી ગતિ સ્વરૂપ છે. પરંતુ અતીતકાળના
