________________
૧૭૬
- શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ ૨ મારા ઉદ્યમની ખામી છે પરંતુ સ્વામિની સેવા આ ઉપાદાનને કાર્યની સિદ્ધિની નજીક અવશ્ય લાવશે જ. || ૪ ||
વિવેચન : - સ્વામી શ્રી મહાવીરસ્વામી તે કેવા છે તે જણાવે છે કે (૧) વીતરાગ છે. (૨) પરકાર્યના અકર્તા છે. (૩) પરભાવાદિના અભોક્તા છે. તથા (૪) ઇચ્છા,લીલા ચપલતા તથા રાગાદિ દોષોથી રહિત છે. કારણ કે જે ઇચ્છા છે તે ન્યૂનતાવાળાને જ હોય અને આ પરમાત્મા તો પૂર્ણગુણી અને પૂર્ણ સુખી છે. તેથી ઇચ્છા વિનાના છે.
તથા લીલા પણ સુખની લાલચવાળાને જ હોય. અને આ પરમાત્મામાં લાલચુંપણું છે જ નહીં. તેથી આવા આવા શ્રેષ્ઠ ગુણોના ભંડાર એવા સ્વામીના દર્શન સમાન નિર્મળ નિમિત્ત પ્રાપ્ત કરીને પણ સાધક એવા મારા આત્માનું ઉપાદાન એટલે મૂલપ્રકૃતિ જો પવિત્ર નહી થાય, શુદ્ધ નહી બને તો શાસ્ત્રોથી જાણીએ જ છીએ કે જે વસ્તુ છે એટલે કે જે આરાધક જીવ છે તેનો જ આ દોષ છે. (માટી અને પત્થર આ બન્નેને વર્ષો સુધી પાણીમાં રાખો તો પણ માટી પીગળી જાય, ઓગળી જાય. પણ પત્થર તો જેમ છે તેમ જ રહે. તેમાંથી એક કરચલી પણ ખસે નહીં. તેમાં પત્થરનો જ તેવો સ્વભાવ કારણ છે. તેમ પરમાત્માનું નિમિત્ત મળતાં જે આત્માનું ઉપાદાન ઓગળે - પીગળે ઢીલું થાય. મિથ્યાત્વ મંદ થાય અને સમ્યક્ત્વાદિ ગુણો વાળા પણે પરિણામ પામે તે ઉપાદાન માટતુલ્ય સમજવું અને વિતરાગ પરમાત્મા જેવું પ્રબળ નિમિત્ત મળવા છતાં જે આત્માનું ઉપાદાન પત્થરની જેમ ન જ પીગળે, જેવું છે તેવું જ રહે તો તેમાં જેમ પાણીનો દોષ નથી. પણ પત્થરની પોતાની કઠીનાઈ જ કારણ છે. તેમ વિતરાગ પરમાત્મા જે નિમિત્તકારણ છે તેનો કોઈ દોષ નથી. પરંતુ તે વસ્તુ જ (તે આત્મા જ) તેવા દોષવાળો છે તે આત્માની ભવિતવ્યતા જ પત્થરતુલ્ય છે. અભવ્ય જીવો તથા ભવાભિનંદી જીવો પત્થરતુલ્ય સમજવા. એટલે ઉપાદાન જ અયોગ્ય છે. માટે તેમાં ફળપ્રાપ્તિ થતી નથી.
