________________
અને, આને સામે છેડેની એક ઘટના : સંન્યાસીના આશ્રમમાં ચોર
આવ્યો. કશું જ નથી; જે ચોરી શકાય. સંન્યાસી જાગી ગયા. ચોરને નિરાશા સાથે બહાર જતો જોઈને તેમણે વિચાર્યું : કેવો સરસ મઝાનો ચન્દ્ર ઊગ્યો છે. કાશ ! હું આ ચાંદો એને ભેટ આપી શકતો હોત તો ! કેવું સારું હતું ?
આત્મધન જેની પાસે છે, તેને બાહ્ય પદાર્થોની ભરમાર ગમતી નથી. આનન્દનું ઝરણું તો પોતાની ભીતરથી સ્વતઃસ્ફૂર્ત રીતે ઝરી રહ્યું છે. પદાર્થો શું કરી શકે ? પદાર્થો એ ઝરણાના પ્રવેશ દ્વાર પાસે માટીના કણ જેવા બની શકે; જે ઝરણાના પ્રવેશને રોકે. આ કણોને ઝડપથી હટાવી લેવા જોઈએ.
ત્યાગનો ને વૈરાગ્યનો અગ્નિ, અસારતાના બોધનો અગ્નિ તીવ્રતયા જળી ઊઠવો જોઈએ. ધૂપસળીની જ્યોત નહિ, ભડકો જોઈશે.
‘હૃદય-પ્રદીપ ષત્રિંશિકા' ભીતર જવાના માર્ગને ચીંધતાં સમ્યક્ વિરક્તિની વાત કરે છે. પ્રબળ વૈરાગ્ય. ધધકતો વૈરાગ્ય (૧)
એ વૈરાગ્ય બહિર્ભાવની અનાસ્થા ભણી વળશે.
વિરક્તિનો અર્થ વિશેષ અનુરક્તિ – પરમાત્મા પરની – એવો પણ થશે. સાંડિલ્ય ઋષિ ભક્તિની વ્યાખ્યા કરતાં કહે છે : ‘સા પરાનુતિરીશ્વરે...’ પરમાત્મા પરની પરમ અનુરક્તિ તે છે ભક્તિ.
વૈરાગ્યનો અગ્નિ...
(१) सम्यग्विरक्तिर्ननु यस्य चित्ते, सम्यग् गुरुर्यस्य च तत्त्ववेत्ता । सदाऽनुभूत्या दृढनिश्चयो यस्तस्यैव सिद्धि - नहि चापरस्य ॥
સમાધિ શતક
11
૩
