________________ 16 ભાવનામૃત-II : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (આપણું) પ્રગટે છે અને આતત્વથી યુક્ત પુરૂષ આમ કહેવાય છે. અને તે આમ પુરુષ શ્રીઅરિહંત પરમાત્મા જ છે. આપ્તપુરુષનું વચન જ પ્રમાણભૂત છે. પ્રશ્નઃ કોઈ વ્યક્તિનો ભાવ સારો હોય અને એ આગમને પરતંત્ર ન રહે, તો શું નુકશાન થાય? અંતે તો શુભભાવ જ કલ્યાણકારી બને છે ને? ઉત્તર H એકલો શુભભાવ કલ્યાણકારી નથી, પરંતુ આગમથી પરતંત્ર (અર્થાત્ આગમાનુસારી) શુભભાવ જ શુદ્ધ બનતો હોવાના કારણે કલ્યાણકારી બને છે. આગમવિરુદ્ધ શુભભાવ અશુદ્ધ હોવાના કારણે પરમાર્થથી એ શુભભાવ, શુભભાવ જ નથી. એવા શાસ્ત્રવિરુદ્ધ શુભભાવથી પુણ્યબંધ થઈ જાય. પરંતુ કર્મનિર્જરા ન થાય કે શુભ અનુબંધો પણ ન પડે. ઉલટાનું અશુભ અનુબંધોની પરંપરા ચાલે. તે અશુભ અનુબંધો પુનઃ પુનઃ અશુભ (પાપ) ની અંદર પ્રવૃત્તિ કરાવી ભવની પરંપરા વધારે છે. આજ્ઞાબાહ્ય પરિણામ સુંદર નથી : અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, શાસ્ત્રની પરતંત્રતા-વફાદારી, એ જ કોઈપણ ભાવની (પરિણામની) સુંદરતાનું પરમ કારણ છે. જો શાસ્ત્રવચન પ્રત્યે બહુમાન નથી, શાસ્ત્રવચનો પ્રત્યે શુદ્ધપક્ષપાત નથી અને શક્યધર્મનું સેવન શાસ્ત્રાનુસારી નથી, તો ગમે તેવો શુભભાવ પણ સુંદર નથી. પરિણામે લાભદાયી નથી. આથી જ પૂ. મહોપાધ્યાય શ્રીયશોવિજયજી મહારાજાએ ઉપદેશ રહસ્ય ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે, परिणामो अ णियमा आणाबज्झो ण सुंदरो भणिओ / तित्थयरेऽबहुमाणासग्गहदुट्ठोत्ति तंतंमि // 5 // ભાવાર્થ: ભગવાનના શાસ્ત્રમાં આશાબાહ્ય પરિણામ પણ તીર્થંકર પરમાત્મામાં અનાદર અને અસઆગ્રહથી દુષ્ટ (કલંકિત) હોવાથી નિયમા તેને સુંદર કહ્યો નથી. (અર્થાત્ ભગવાનની આજ્ઞાથી બાહ્ય (આજ્ઞાવિરુદ્ધ) પરિણામ સુંદર નથી. કારણ કે, આજ્ઞાબાહ્ય પરિણામથી જ તીર્થંકરનો
