________________
૩૦ ધ્યાન અષ્ટક
[ ૨૧૭
વીશસ્થાનક વગેરે આરાધનાથી રાગાદિ મલિન વૃત્તિઓ ક્ષીણ થતાં આત્મા નિર્મલ બને છે. એથી ધ્યાન કરવાની યોગ્યતા આવે છે. ધ્યાનની યેગ્યતા આવ્યા પછી ધ્યાન થાય. ધ્યાનથી સમાપત્તિ આદિ ત્રિવિધ ફળ મળે. આમ વિશસ્થાનકની આરાધના વગેરે પણ (પરંપરાએ ધ્યાનનું ફળ મળતું હોવાથી) જરૂરી છે. હા, એટલું ખરું કે વીશસ્થાનક વગેરે તપ-અનુષ્ઠાને સમ્યગ્દષ્ટિ ભવ્ય જીવને જ સફળ બને છે, અભવ્યને નહિ. અભવ્યને તે એ કાયકષ્ટ રૂપ જ છે. અભવ્યને કાયક્લેશ રૂપ બનતા આવાં તપ-અનુષ્ઠાનો સંસારમાં જરા ય દુર્લભ નથી. અભવ્યે ગમે તેટલી વાર આવાં તપ-અનુષ્ઠાને આચરે તો પણ તેમનું કલ્યાણ ન થાય. જિતેન્દ્રિય ધીરથ, પ્રશાન્ત થિજામનઃ | लुखासनस्य नासाग्र-न्यस्तनेत्रस्य योगिनः ॥६॥ रुद्धबाह्यमनोवृत्ते-र्धारणाधारया रयात् । प्रसन्नस्याप्रमत्तस्य, चिदानन्दसुधालिहः ॥७॥ साम्राज्यमप्रतिद्वन्द्व-मन्तरेव वितन्वतः । ध्यानिनो नोपमा लोके, सदेवमनुजेऽपि हि ॥८॥
(–૮) નિ.– જિતેંદ્રિય, ધી. – વૈર્યવાન, પ્ર–અત્યંત શાંત, 0િ.– જેનો આત્મા સ્થિર-ચપલતા રહિત છે, સુસુખકારી આસને રહેલ, ના. – જેણે નાસિકાના અગ્રભાગે
