________________
સમ્યગ્દર્શન કેવી રીતે પ્રગટે ?
“તે વિપર્યાસમુદ્ધિનું ખળ ઘટવા, યથાવત્ વસ્તુસ્વરૂપ જાણવાને વિષે પ્રવેશ થતા, જીવને વૈરાગ્ય અને ઉપશમ સાધન કહ્યાં છે.
૧૪
“ જે જીવને વિષે ગાઢ વિપર્યાસમુદ્ધિ છે, તેને તા કઈ રીતે સિદ્ધાંતમેધ વિચારમાં આવી શકે નહી. જેની વિપર્યાસબુદ્ધિ મંદ થઈ છે તેને તે પ્રમાણમાં સિદ્ધાંતનુ અવગાહન થાય; અને જેણે તે વિપર્યાસમુદ્ધિ વિશેષપણે ક્ષીણુ કરી છે એવા જીવને વિશેષપણે સિદ્ધાંતનુ અવગાહન થાય.
-!
ગૃહકુંટુબ પરિશ્ચંદ્ધાદિભાવને વિષે જે અહંતા મમતા છે અને તેની પ્રાપ્તિ અપ્રાપ્તિ પ્રસગમાં જે રાગદ્વેષ કષાય છે, તે જ ‘વિપર્યાસબુદ્ધિ' છે; અને અર્હતા મમતા તથા કષાય જ્યાં વૈરાગ્ય ઉપશમ ઉદ્ભવે છે, ત્યાં મંદ પડે છે, અનુક્રમે નાશ પામવાયેાગ્ય થાય છે. ગૃહકુટુ’બાદિભાવને વિષે અનાસક્ત બુદ્ધિ થવી તે વૈરાગ્ય’ છે; અને તેની પ્રાપ્તિ અપ્રાપ્તિ નિમિત્તે ઉત્પન્ન થતા એવા જે કષાયકલેશ તેનું મંદ થવું તે ‘ ઉપશમ' છે. એટલે તે બે ગુણુ વિપર્યાસબુદ્ધિને પર્યાયાંતર કરી સદ્ગુદ્ધિ કરે છે; અને તે સબુદ્ધિ જીવાજીવાદિ પદાર્થની વ્યવસ્થા જેથી જણાય છે એવા સિદ્ધાંતની વિચારણા કરવાયેાગ્ય થાય છે.”
—શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી
આ પ્રમાણે સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ માટે પ્રથમ પાત્રત તૈયાર થવી જોઇએ.
