________________
તેઈન્દ્રિયમાં, ચારેન્દ્રિયમાં, તિર્યંચ પચેન્દ્રિયમાં અનુક્રમે કે અનુક્રમવિના જન્મ મરણના ફેરા કરી ઘણે કાળ દુઃખમય ગુમાવ્ય, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયમાં જલચર, થલચર, બેચર, ઉરપીસી, ભુજપરીસર્પ, એ પાંચ સંમુષ્ઠિમ તથા પાંચ ગર્ભજ એ દશ પર્યાપ્તા તથા દશ અપર્યાપ્તા મળી વિશે ભેદમાં અત્યંત કાળ જવાથી મનુષ્ય ભવ પામે તે બહુ કઠીન થયે. માનવ જીંદગી મળવી કાંઈ સહેલી નથી કે જલદી મળી શકે. છતાં કદાચ મળી, તે વખતે પ્રમાદના જોરથી જે ગુમાવી બેઠા તો ફરીથી મળવી બહુજ કઠીન સમજવી. તે માનવ ભવની કઠિનતાને સૂચવનારાં તીર્થકર ગણુધરેએ સૂત્ર સિદ્ધાતમાં દશ દષ્ટાન્તો બતાવ્યાં છે. તે ઘણુ ગ્રન્થમાં અને ચરિત્રમાં પ્રસિદ્ધ થયેલા હોવાથી અહીં બધા દષ્ટાંતે ન બતાવતાં ફક્ત ત્રણ ચાર લઘુ દષ્ટાંતે બતાવ્યા છે. માનવભવની કઠિનતાને સૂચવનારા દષ્ટાંતો.
દષ્ટાંત પહેલું. કે રાજાએ કેતુક જોવા માટે આ ભરતક્ષેત્રમાં નિપજતાં તમામ જાતિનાં ધાન્ય એકઠાં કરાવીને તેમાં એક શેર સરસવના દાણા નંખાવ્યા. તે સરસવના દાણા તે ધાન્યની સાથે ભેળસેળ કરી દીધા. પછી કઈ સે વરસની ઘરડી ડેશી કે જેનાં હાથ, પગ, માથું વિગેરે અંગ ધ્રુજે છે તેવી ડોશીને તેડાવીને કહ્યું કે “હે ડશી ! આ ચોવીશ જાતિના ધાન્યના ઢગલામાંથી સર્વ જાતિનાં ધાન્ય જુદા કરે, તેમ સરસવના દાણા જુદા કાઢી આપે.” એમ કહ્યુંપરંતુ તે ડેશીથી સરસવના દાણુ કોઈ પણ રીતે જુદા થઈ શકે નહી, તેમ છતાં કદાપિ કે દેવતાની સહાયથી તે દેશી સરસવના દાણા જુદા કરી શકે. પરંતુ હે ભવ્ય જી!
