________________
તો એક એ જ ઉપાય છે કે, ખેંગાર ખતમ થઈ જાય, એવો કોઈ ભૂહ રચવો જોઈએ.
ખેંગારને ખતમ કરી નાખવાના ગોઝારા વિચારોએ જ્યાં મનનો કબજો લઈ લીધો, ત્યાં જામ રાવળના બધાં જ સુખ-ચેન હરામ થઈ ગયા. વાતે વાતે, પળે પળે અને સ્થળે સ્થળે એમને ખેંગારની જ જાહોજલાલી દેખાવા માંડી અને એની સરખામણીમાં પોતાની જાત જામ રાવળને સાવ જ દીનહીન અને ગરીબડી જેવી જણાવા માંડી. આનું દુષ્પરિણામ એ આવ્યું કે, ખાવા છતાં એમનું પેટ ભરાતું નહિ, પાણી પીવા છતાં એમની પ્યાસ બુઝાતી નહિ અને આની અવળી અસર સમગ્ર દેહ પર વરતાવા માંડી. દિવસે દિવસે દુબળો બનતો જતો એમનો દેહ જોઈને એમના અંગત એક અનુચરનું અંતર ઝાલ્યું ન રહ્યું. એનું નામ હીરજી હતું. વર્ષોથી એ સેવક તરીકે સમર્પિત હતો. કચ્છ છોડીને જામનગર આવવાનો સમો ઉપસ્થિત થયો, ત્યારે હીરજીએ પણ દુભાતા દિલે વતનભોમ સાથે બંધાયેલા સ્નેહના તાણાવાણાને એક જ ઝાટકે તોડી નાખીને જામ રાવળ સાથેની મૈત્રી નિભાવવાનો નક્કર નિર્ણય લઈ લેવા દ્વારા સેવક તરીકેની ટેકને અણનમ રાખી હતી.
સ્વામી તરીકે છત્રછાયા બક્ષતા રહેનારા જામ રાવળને એક દહાડો હીરજીએ સીધું જ પૂછ્યું કે, આપ કહો ન કહો, પણ આપના ચિત્તમાં કોઈ ચિંતા ચિતાની જેમ ભડભડ થતી જલી રહી છે. એનાથી આજે તો હું માહિતગાર બન્યા વિના નથી જ રહેવાનો. આપનાં નામકામ આજે નવાનગરનાં નિર્માણની અને હાલારપ્રદેશની સ્થાપનાની બે પાંખે બેસીને અનેક પ્રદેશમાં પ્રખ્યાત બની ચૂક્યા છે. કચ્છ હવે આપને સ્વપ્રેય સાંભરી આવે, એ શક્ય જ નથી. તો પછી આપ સચિંત કયા કારણે છો ? આજે તો ચિંતાનું કારણ જાણ્યા વિના હું નથી જ રહેવાનો! મારા જેવાને કંઈક જણાવશો, તો ચિંતાને ચૂરવાનો કોઈ ઉપાય શોધી શકાશે. હીરજી ખરેખર જેની સામે હૈયું ખુલ્લું કરી શકાય, એવો સ્વામી
૧૨ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
