________________
રાજકોટમાં યોજાયેલા પ્રસંગે હાજરી આપવાનું નક્કી કરી લઈને પોતપોતાનો વધુ વટ વડે, એ માટે સારામાં સારો અને મોંઘામાં મોંઘો પહેરવેશ તૈયાર કરવાનો હુકમ પણ આપી દીધો. જાણે કોઈ મોટા મેળામાં મહાલવા નીકળવાનું હોય, એવી તડામાર તૈયારીઓ સંપૂર્ણ સૌરાષ્ટ્રમાં ચાલવા માંડી.
બીજા બધાની જેમ લીંબડી-દરબારને પણ ગવર્નરનું આમંત્રણ મળ્યું હતું. એમણે સારામાં સારો પહેરવેશ પહેરીને જવાનું નક્કી કરીને તરત જ ઢસાના દરબાર ગોપાલદાસને કહેવડાવ્યું કે, ગવર્નરનું આમંત્રણ તમારી પર પણ આવ્યું જ હશે ? અને એમાં હાજરી આપવાનું તમે નક્કી કર્યું જ હશે? હું એમ ઇચ્છું કે, સાદાઈના સ્નેહી હોવા છતાં તમે આવા અવસરે સારામાં સારો પહેરવેશ પહેરીને આવવાનું રાખશો, જેથી બરાબર વટ પડે અને ઢસા રાયસાંકળી તરફ કોઈને આંગળી ચીંધવા જેવું ન રહે.
લીંબડી દરબારને એવી ખાતરી હતી કે, પોતાની આ વાત ગોપાલદાસના ગળે નહિ જ ઊતરે. ગમે તેવો મોટો પ્રસંગ હોય, તો પણ ગોપાલદાસનો પહેરવેશ સાદો જ જોવા મળતો. આ એમની મજબૂરી નહોતી, પણ સિદ્ધાંત સાચવવા કાજે જરૂરી આ તો એમની મનની મક્કમતા હતી. એથી જે જવાબ આવ્યો, એથી લીંબડી દરબારને ઝાઝું આશ્ચર્ય ન થયું. છતાં એમણે આ પ્રસંગનું મહત્ત્વ દર્શાવીને સિદ્ધાંતમાં થોડીક બાંધછોડ કરવાની વિનંતી જ્યારે દોહરાવી, ત્યારે ગોપાલદાસની સાત્ત્વિકતા છાની ન રહી શકી. એમણે કહેવરાવ્યું કે, આપણે રાજરજવાડાં થઈને આ રીતે પરદેશી સત્તા સામે પાણી પાણી થઈ જઈશું, તો કાલ ઊઠીને બાપદાદાઓથી ચાલ્યો આવતો રાજ્યનો વારસો પણ ખોઈ નાંખવાનો અવસર આવશે. સિદ્ધાંત સાથે બાંધછોડ કરવી જ પડે, એવી કોઈ મહાસત્તાનું નિમંત્રણ મળ્યું હોય, એમ માનવા હું હરગિજ તૈયાર નથી, આનો અર્થ એવો પણ નથી કે, સાદો પહેરવેશ
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
૩
