________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
22
આચાર્ય ઉમાસ્વાતિએ તત્ત્વાર્થભાષ્યમાં અંગબાહ્ય ગ્રંથોની સૂચિ આપીછે, તેમાં ઋષિભાષિતનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.૩૦
આચાર્ય જિનપ્રભસૂરિએ વિધિમાર્ગપ્રપા (પૃ.૫૮) ઉપર આગમોના સ્વાધ્યાયની વિધિનું વર્ણન કર્યું છે ત્યાં પ્રકીર્ણકના ઉલ્લેખના સમયે ઋષિભાષિતનો ઉલ્લેખ કર્યો છે."
સ્થાનાંગસૂત્રમાં પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણકનો ઉલ્લેખ પ્રશ્નવ્યાકરણદશાના એકભાગરૂપે થયો છે.”
સમવાયાંગસૂત્ર (૪૪માસૂત્ર)માં ઋષિભાષિતનો આ પ્રમાણે ઉલ્લેખ છે - चोतालीसं अज्झयणा इसिभासिया दिवलोगयुताभासिया पण्णत्ता ।
હરિભદ્રસૂરિકત આવશ્યકસૂત્રની નિયુક્તિમાં (પૃ.૨૦૬માં) પ્રસ્તુત ગ્રંથને ધર્મકથાનુયોગનો ગ્રંથ કહેલ છે.
નિશીથસૂત્ર ચૂર્ણિ (વિભાગ ૪, પૃ.૨૫૩)માં પણ ધર્મકથાનુયોગમાં ઋષિભાષિતની ગણના થઈછે.૩૩
ઉપરના બધા પ્રમાણોથી ત્રષિભાષિતને આપણે અર્ધમાગધી જૈનાગમ સાહિત્યનો પ્રાચીન ગ્રંથ કહી શકીએ.
૧૨ અંગ અને ૧૪ અંગબાહ્ય આગમોને જ માનતા દિગંબર સંપ્રદાયના સાહિત્યમાં ઋષિભાષિતનો ઉલ્લેખ નથી. સ્થાનકવાસી અને તેરાપંથી સંપ્રદાય પણ ઋષિભાષિતને માનતા નથી. શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક પરંપરામાં ૮૪ આગમોની ગણત્રીમાં તેનો ઉલ્લેખ છે. ૩૦. સંવાહિમને વિષ” તથા-સામવે, વસ્તુવરાંતિસ્તવ,
वंदनं, प्रतिक्रमणं, काय-व्युत्सर्गः, प्रत्याख्यानं, दशवैकालिकं, ઉત્તરાધ્યાયા, વશ:, જ્યવ્યવહાર, નિશીથ,
માષિતાનીચેવમીિ ૧/૨૦. તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર-સ્વોપજ્ઞભાષ્ય. ૩૧. જૈન સાહિત્યકા બૃહદ ઈતિહાસ - ભા.૧, પૃ.૪૦. ૩૨. સ્થાનાંગ સૂત્ર. ૧૦મું અધ્યયન. ૧૦મું સ્થાન. પ્રકાશક-મહાવીર જૈન વિદ્યાલય
પૃ.૩૧૧. ૩૩. પાઈપ્સયસુત્તાઈ-૧.પૂ.૪૭.
