SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 347
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तृतीये आख्याताध्याये षष्ठोऽनुषङ्गलोपादिपाद: ३०९ ५. ननु यिन एवैकस्माद् बहुवचनं भवद् गणार्थं भविष्यति आयिप्रत्ययस्तु गणे एव निक्षिप्यताम् इत्याह- गणादित्यादि (वि० प०)। ६. योगविभाग एवापत्यप्रत्ययाभावात् (बि० टी०)। ७. ये तु न्याय्यं पाठं मन्यन्ते तेषां मते योगविभागः (बि० टी०)। ८. ये तु तद्धितानामाकृतिप्रधानत्वं मन्यन्ते तेषां मते सर्वत्रैव प्रयोजनम् (बि० टी०)। [रूपसिद्धि] १. गार्गीयति। गर्ग + ण्य + यिन् + ति। गर्गस्थापत्यम्। “गर्ग' शब्द से “ण्य गर्गादे:' (२। ६। २) सूत्र द्वारा ‘ण्य' प्रत्यय, “वृद्धिरादौ सणे'' (२। ६। ४९) से आदिवृद्धि, गार्ग्यमिच्छति। ‘गार्य' शब्द से “नाम्न आत्मेच्छायां यिन्' (३। २। ५) सूत्र द्वारा 'यिन्' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, “यिन्यवर्णस्य'' (३। ४। ७८) से अकार को ईकार, ‘गार्गीय' की धातुसंज्ञा, 'ति' प्रत्यय तथा 'अन्' विकरण। २. गार्गायते। गार्ग्य + आयि + अन् + ते। गार्ग्य इवाचरति। 'गार्ग्य' शब्द से "कर्तुरायिः सलोपश्च'' (३। २। ८) सूत्र द्वारा 'आयि' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, धातुसंज्ञा, 'ते' प्रत्यय तथा 'अन्' विकरण। ३. गार्ग्यः। गार्ग्य + य + सि। गायें साधुः। “गार्ग्य' शब्द से “तत्र साधौ यः" (२।६। ९) से 'य' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, 'गार्ग्य' शब्द की लिङ्गसंज्ञा, सि-प्रत्यय तथा सकार को विसर्गादेश। ४. कौरविः। कौरव्य + इण् + सि। कौरव्यस्यापत्यम्। 'कौरव्य' शब्द से "इणतः' (२।६। ५) सूत्र द्वारा 'इण्' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, लिङ्गसंज्ञा, सि-प्रत्यय तथा सकार को विसर्गादेश। ५. नैषधिः। नैषध्य + इण् + सि। नैषध्यस्यापत्यम्। 'नैषध्य' शब्द से “इणतः" (२।६। ५) सूत्र द्वारा 'इण्' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, लिङ्गसंज्ञा, 'सि' प्रत्यय तथा सकार को बिसर्गादेश। ६. गार्गीयः। गार्ग्य + अण् + सि। गार्ग्यस्यायम्, गार्याय हितः। 'गार्ग्य' शब्द से “ईयस्तु हिते" (२। ६। १०) सूत्र द्वारा 'ईय' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, लिङ्गसंज्ञा, सि - प्रत्यय तथा सकार को विसर्गादेश। ७. गार्गकम्। गार्य + अकण् + सि। गार्याणां समूहः। 'समूह' अर्थ में गार्ग्य शब्द से 'अकण्' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप, लिङ्गसंज्ञा, सि-प्रत्यय तथा "अकारादसम्बुद्धौ मुश्च' (२। २। ७) से 'मु' आगम-सिप्रत्ययलोप। ८. गार्गीस्यात्। गार्ग्य + च्वि + स्यात् । अगार्यो गार्ग्य: स्यात्। “गार्य' शब्द से 'वि' प्रत्यय, प्रकृत सूत्र से यलोप तथा दीर्घ। ९. गार्गी स्त्री। गर्ग + ण्य + ई + सि। गर्गस्यापत्यं स्त्री। 'गर्ग' शब्द से ‘ण्य'
SR No.023090
Book TitleKatantra Vyakaranam Part 03 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJankiprasad Dwivedi
PublisherSampurnanand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year2003
Total Pages662
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size32 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy