SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 307
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तृतीये आख्याताध्याये षष्ठोऽनुषङ्गलोपादिपादः २६९ विकरण: कर्तरि'' (३।२।३२) से 'अन्' विकरण, 'न्' अनुबन्ध का प्रयोगाभाव, “नाम्यन्तयोर्धातुविकरणयोर्गुण:' (३। ५। १) से इकार को गुण-एकार तथा “ए अय्'' (१ । २ । १२) से उसको अयादेश। २. हेपयति। ह्री + प् + इन्, + अन् + ति। 'ही लज्जायाम्' (२। ६९) धातु से उन्, पकारागम, गुण, धातुसंज्ञा, 'ति' प्रत्यय, 'अन्' विकरण, गुण तथा अयादेश। ३. ब्लेपयति। ब्ली + प् + इन्, + अन् + ति। 'ब्ली वरणे' (८ । १७) धातु से इन्, पकारागम तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्।। ४. रेपयति। री + प् + इन्, + अन् + ति। ‘री रेषणे, रीङ् श्रवणे' (८।२५; ३८६) धातु से इन्, पकारागम आदि प्रक्रिया पूर्ववत्। ५. क्नोपयति। क्नूयी + प् + इन्, + अन् + ति। 'क्नूयी शब्दे' (१।४११) धातु से इन्, पकारागम, यकारलोप, गुण तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्। ६. क्षमापयति। क्ष्मायी + प् + इन्, + अन् + ति। 'क्ष्मायी विधूनने' (१ । ४१२) धातु से इन्, पकारागम, यकारलोप तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्। ७. स्थापयति। स्था + प् + इन् + अन् + ति। 'ष्ठा गतिनिवृत्तौ' (१।२७०) धातु से इन्, पकारागम आदि प्रक्रिया पूर्ववत्। ८. क्रापयति। क्री + प् + इन्, + अन् + ति। 'डु क्रीज् द्रव्यविनिमये' (८।१) धातु से इन्, पकारागम, “स्मिजिक्रीडामिनि' (३।४।२४) से ईकार को आकार तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्। ९. अध्यापयति। अधि + इ + प् + इन् + अन् + ति। 'इङ् अध्ययने' (२। ५६) धातु से इन् प्रत्यय, पकारागम, “स्मिजिक्रीडामिनि' (३।४।२४) से इकार को आकार तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत् ।। ७०२ । ७०३. पातेलॊऽन्तः [३।६। २३] [सूत्रार्थ] 'इन्' प्रत्यय के परे रहते 'पा' धातु के अन्त में लकारागम होता है।। ७०३ । [दु० वृ०] पातेरिनि परेलकारोऽन्तो भवति। पालयति। 'पल रक्षणे' (९।५०) चौरादिकोऽप्यस्ति। पातेरायिः स्यादिति वचनम्। पुनरन्तग्रहणमादेशो वा स्यादिति।। ७०३। [दु० टी०] पाते:। तिग्निर्देशो विशेषावगमाय तदन्तविधिर्वा स्यात्। पकारान्तस्येति। पुनरन्त इत्यादि पूर्वसूत्रे ह्यादेशोऽपि दृष्टः, आगमोऽपि तस्मान्मन्दमतिरादेशमपि सम्भावयेदिति वाग्रहणेन सूच्यते।। ७०३। [वि० प०] पातेः। पूर्वसूत्रादन्तग्रहणानुवृत्तेरेवागमत्वं भविष्यति किं पुनरन्तग्रहणेनेत्यांह–पुनरित्यादि।
SR No.023090
Book TitleKatantra Vyakaranam Part 03 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJankiprasad Dwivedi
PublisherSampurnanand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year2003
Total Pages662
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size32 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy