________________
બાસઠ માર્ગણામાં યોગ
૬૭
વિગ્રહગતિમાં અને ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે કાર્પણ, ઉત્પત્તિના બીજા સમયથી સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિ પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી ઔદામિશ્રા, પર્યાપ્તો થાય ત્યારે ઔદારિક કાયયોગ, ભાષાપર્યાપ્તિ પૂર્ણ થયા પછી પર્યાપ્ત અવસ્થામાં અસત્યામૃષા વચનયોગ સંભવે છે. બાકીના યોગ હોય નહીં.
कम्मुरल मीस विणु मण वइ समइय छेय चक्खु मणनाणे । उरलदुग कम्म पठमंतिम मणवइ केवलदुगंमि ॥२८॥
શબ્દાર્થ વિહુ – વિના
પડમંતિમ - પહેલા અને છેલ્લા સમયછે - સામાયિક અને || મUવ - મનયોગ-વચનયોગ છેદોપસ્થાપનીયમાં
ગાથાર્થ - મનયોગ, વચનયોગ, સામાયિક છેદો પસ્થાપનીચારિત્રો ચક્ષુદર્શન અને મન:પર્યવજ્ઞાન (એ ૬ માર્ગણા)માં કામણકાયયોગ અને ઔદારિક મિશ્રકાયયોગ વિના શેષ ૧૩ યોગ હોય છે. તથા કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શનમાં ઔદારિકક્રિક, કામણ કાયયોગ પહેલો અને છેલ્લો મનયોગ અને વચનયોગ એમ કુલ ૭ યોગ સંભવે છે. (૨૮)
વિવેચન :- મનયોગ આદિ છ માર્ગણામાં કાર્પણ અને ઔદારિક મિશ્ર વિના ૧૩ યોગ હોય છે. કારણકે આ બન્ને યોગ જીવને વિગ્રહગતિમાં અને અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં હોય છે. અને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં મનયોગાદિ છ માર્ગણાનો સંભવ નથી. સર્વપર્યાપ્તિએ પર્યાપ્ત અવસ્થામાં જ સંભવે છે.
અહીં ચક્ષુદર્શન સર્વપર્યાપ્તિએ પર્યાપ્તાને હોય એ વિવક્ષાએ ૧૩ યોગ જ ઘટે પરંતુ ઇન્દ્રિય પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થવાથી ચક્ષુદર્શન હોય એમ માનીએ તો બધી પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થઈ ન હોવાથી અપર્યાપ્ત અવસ્થા છે. તેથી ઔદારિક મિશ્રકાયયોગ પણ સંભવે, જેથી ચક્ષુદર્શનમાં કાર્મણકાયયોગ વિના ૧૪ યોગ સંભવે, પણ તે વિવક્ષા અહીં કરેલ નથી.
કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શનમાં ૭ યોગ હોય છે. તેમાં કેવલીસમુદ્યાતમાં ત્રીજા ચોથા અને પાંચમા સમયે કાર્મણકાયયોગ રજા,
