________________
પર
પડશતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ એકેન્દ્રિય કે વિકસેન્દ્રિયમાં ઉત્પન્ન થાય. ત્યાં તેને છ આવલિકા કાળ સુધી અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં સાસ્વાદન ગુણઠાણું હોય, પછી મિથ્યાત્વ પામે. આ રીતે બે ગુણઠાણા હોય છે.
ગતિત્રસ એટલે તેઉકાય, વાઉકાયમાં એક જ મિથ્યાત્વ ગુણઠાણું હોય કારણકે કોઈપણ જીવ સાસ્વાદન ભાવ લઈને તેઉકાય અને વાઉકાયમાં ઉત્પન્ન થતો નથી. તેમજ એકેન્દ્રિય વિકસેન્દ્રિય ભવસ્વભાવે ઉપશમ સમ્યક્ત્વને પ્રાપ્ત કરતા નથી તેથી તેઉવાઉમાં સાસ્વાદનાદિ ગુણઠાણા ન હોય.
તેલ-વાલ જીવો ગતિત્રસ કહેવાય છે. એટલે ગમનાગમન ક્રિયા કરે છે. પરંતુ દુઃખ સુખના પ્રસંગે ઇચ્છા મુજબ ગતિ કરી શકતા નથી તેથી તે લબ્ધિત્રસ કહેવાય નહી. ફક્ત બીજાની પ્રેરણાથી ગતિ કરે છે એટલે ગતિત્રસ કહેવાય.
અભવ્ય માર્ગણામાં મિથ્યાત્વ એક જ ગુણઠાણું હોય છે કારણકે તે જીવોને તથાસ્વભાવે ઉપશમ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થતું નથી અને ઉપશમ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થયા વિના સાસ્વાનાદિ ગુણસ્થાનકો આવે નહિ.
वेय ति कसाय नव दस लोभे चउ अजय दुति अन्नाण तिगे । बारस अचक्खु चक्खुसु पठमा अहखाइ चरम चउ ॥२०॥
શબ્દાર્થ અન્ના તિરો - અજ્ઞાનત્રિકમાં || ગરવા - યથાખ્યાતચારિત્રમાં
ગાથાર્થ - ૩ વેદ, ક્રોધાદિ ત્રણ કષાય, એમ છ માર્ગણામાં નવ, લોભમાં દસ અવિરતિમાં ચાર, અજ્ઞાનત્રિકમાં બે અથવા ત્રણ, અચક્ષુદર્શન અને ચક્ષુદર્શનમાં પ્રથમના બાર, અને યથાખ્યાત ચારિત્રમાં છેલ્લા ચાર ગુણસ્થાનકો હોય છે. (૨૦)
વિવેચન :- જ્યાં સુધી વેદનો ઉદય હોય ત્યાં સુધી વેદ માર્ગણા અને જ્યાં સુધી કષાયનો ઉદય હોય ત્યાં સુધી કષાય માર્ગણા કહેવાય. વેદત્રિક અને ક્રોધાદિ ત્રણકષાયનો ઉદય ૧થી ૯ ગુણઠાણા સુધી હોય
