________________
સંખ્યાતાદિનું સ્વરૂપ
૨૧૩
(૩) પ્રતિશલાકા :- શલાકા પ્યાલાના સાક્ષીરૂપ દાણા વડે ભરવાનો પ્યાલો તે.
(૪) મહાશલાકા :- પ્રતિશલાકા પ્યાલાના સાક્ષીરૂપ દાણાવડે ભરવા યોગ્ય પ્યાલો તે મહાશલાકા આ ત્રણે પ્યાલા પ્રથમના અવસ્થિતપ્યાલાની જેમ જંબુદ્વીપના માપના જાણવા.
હવે સૌ પ્રથમ પહેલા અવસ્થિત પ્યાલાને સરસવથી શિખા સાથે એવી રીતે ભરવો કે એક પણ દાણો તેમાં મૂકી શકાય નહિ, એટલે મુકવા જતા બીજા દાણા પડી જાય, ત્યારબાદ પ્યાલો કોઈ દેવ કે માણસની કલ્પના કરી તે તેના જમણા હાથમાં તે પ્યાલો ઉપાડીને એકએક દાણો ડાબા હાથે જંબુદ્રીપથી પ્રારંભીને આગળના દ્વીપ સમુદ્રમાં અનુક્રમે નાંખવો એટલે કે પહેલો દાણો જંબુદ્વીપમાં, બીજો દાણો લવણસમુદ્રમાં, ત્રીજો દાણો ધાતકીખંડમાં, ચોથો દાણો કાલોદધિમાં, આ પ્રમાણે એક દ્વીપ અને એક સમુદ્રમાં એકેક દાણો નાંખતાં જ્યારે આ પ્યાલો, જ્યાં ખાલી થાય ત્યારે જે દ્વીપ કે સમુદ્રમાં ખાલી થયો હોય તે દ્વીપ સમુદ્રના અંત સુધીના માપવાળો અનવસ્થિત પ્યાલો કલ્પવો. જોકે આ પ્યાલો ક્યાં ખાલી થાય તે આપણા જેવા અલ્પજ્ઞાની માનવવડે કહેવું કે કલ્પવું પણ અશક્ય છે. છતાં જ્યાં ખાલી થયો હોય તે દ્વીપ સમુદ્રના અંત સુધીના માપવાળો લાંબો, પહોળો અને વેદિકા સહિત આઠ યોજન ઊંચો પ્યાલો ફરી કલ્પવો.
તે પહેલા પ્યાલાની જેમ સરસવથી વેદિકા સહિત શિખા સાથે ભરવો અને પહેલો અવસ્થિત જ્યાં ખાલી થયો. હોય તે પછીના આગળના દ્વીપ સમુદ્રમાં એકએક દાણો નાખવો, એટલે કે અસત્ કલ્પનાએ પહેલો પ્યાલો ૧૦૦માં દ્વીપ કે સમુદ્રમાં ખાલી થયો હોય તો તે ૧૦૦ મા દ્વીપ કે સમુદ્ર જેટલી લંબાઈ પહોળાઈવાળો અનવસ્થિત પ્યાલો કલ્પી ભરી ૧૦૧માં દ્વીપકે સમુદ્રથી એક એક દાણો નાખવો એમ કરતા અનવસ્થિત પ્યાલો જ્યારે ખાલી થાય ત્યારે તેની સાક્ષી તરીકે એકએક દાણો શલાકા નામના બીજા પ્યાલામાં નાખવો.
