________________
પાંચ ભાવનું સ્વરૂપ
ઔપશમિક, ક્ષાયોપશમિક અને ઔયિક ભાવો સંભવતા નથી.
મા
તેમજ જે મનુષ્યો ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ પામ્યા પછી પૂર્વ બદ્ધાયુ હોવાના કારણે ક્ષપકશ્રેણી માંડી શકતા નથી તેઓ જ્યારે ઉપશમશ્રેણી ચડે છે ત્યારે પાંચે ભાવોના સંયોગવાળો ભાંગો સંભવે છે. તે આ પ્રમાણે ક્ષાયિક ભાવે સમ્યક્ત્વ, ઉપશમશ્રેણી કરતો હોવાથી ૧૦મા અને ૧૧મા ગુણઠાણે મોહનીયનો ઉપશમ થવાથી ઔપમિક ભાવે ચારિત્ર, ક્ષયોપશમ ભાવે મતિજ્ઞાનાદિ જ્ઞાન, દર્શન તથા દાનાદિ લબ્ધિઓ, ઔદયિકભાવે મનુષ્યગતિ, લેશ્યા, અસિદ્ધત્વ વગેરે હોય છે. અને પારિણામિક ભાવે જીવત્વ, ભવ્યત્વ હોય છે.
આ પ્રમાણે ચાર ગતિને આશ્રયી ચાર-ચાર ભેદ જુદા ગણીએ ત્યારે ૧૫ ભાંગા સાન્નિપાતિક ભાવના સંભવે છે. અને મૂળ ગણીએ તો છ ભાંગા સંભવે છે સર્વ જીવો આ છ ભાંગામાં અંતર્ગત થઈ જાય છે. બાકીના ૨૦ ભાંગા કોઈ જીવોમાં સંભવતા નથી, માત્ર ભાંગા કરવાની રીતી નીતિ મુજબ થતા ભાંગા જણાવ્યા છે.
આઠ કર્મો ઉપર તથા ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યો ઉપર ભાવ
मोहेवसमो मीसो चउघाइसु अट्ठकम्मसु य सेसा । धम्माइ पारिणमिय, भावे खंधा उदइएवि ॥ ६९ ॥ શબ્દાર્થ
मोहेवसमो ઉપશમભાવ મોહનીય કર્મમાં જ
मीसोचउ घाइसु - ધમ્માડ઼ - ધર્માસ્તિકાયાદિ દ્રવ્યો
રોંધા – પુદ્ગલના સ્કંધો
पारिणामियभावे પારિણામિક ભાવે
-
-
ક્ષાયોપશમિકભાવ ચાર ઘાતી કર્મોનાં
૧૯૭
उदइएवि ઔદિયકભાવમાં પણ હોય છે.
ગાથાર્થ :- ઔપમિક ભાવ મોહનીય કર્મમાં જ હોય છે.
